ربط عيني و ربط ذهني در نظام‌هاي اطلاعاتي (تحليلي بر ربط در بازيابي اطلاعات)

Objective and Subjective Relevance in Information Systems; an Analysis of Relevance in Information Retrieval

دامنه مباحث ميان فلاسفه از دو موضع عين‌گرايي و ذهن‌گرايي به مبحث ربط نيز، كه از مباحث بنيادين طراحي و ارزشيابي نظام‌هاي اطلاعاتي است، كشيده مي‌شود. درك ما از موضوع ربط و چرايي دستاوردهاي موجود در ادبيات آن بدون درك صحيح از اين بحث‌هاي بنيادين كامل نخواهد ‌بود. اين پژوهش ضمن مروري اجمالي بر اين دو ديدگاه تلاش كرده به‌گونه‌اي آن دو را جمع‌بندي نمايد كه براي نظام‌هاي اطلاعاتي مورد نياز و پذيرش باشد و با رويكردي انتقادي، پارادايم ذهن‌گرايانه حاكم بر ادبيات ربط را مورد بررسي قرار دهد. روش: پژوهش حاضر به روش كتابخانه‌اي با مطالعه منابع موجود در كتابخانه‌ها و جستجوي مقالات در پايگاه‌هاي اطلاعاتي مرتبط با موضوع پژوهش و تحليل متون، تدوين يافته ‌است. يافته‌ها: اين پژوهش نشان مي‌دهدكه بازنگري واقع‌گرايانه و معتدل‌تري در مباحث ربط ضرورت دارد، به‌ترتيبي كه نقش دو عنصر نظام و متخصصان نيز مورد غفلت واقع نگردد. همچنين، ضمن معرفي ربط چهريزه‌اي، پيشنهاد شده‌ است ذهن و عين‌گرايي نه‌تنها به‌عنوان رويكرد در طراحي نظام اطلاعاتي، بلكه در تعريف ربط وارد شده و مورد بازشناسي قرار گيرند.

Objective: The scope of debates between philosophers on objectivism and subjectivism relates to relevance which is fundamental issue of designing and evaluation of information systems. Our understanding of the topic relevance would not be complete without understanding these basic debates. The article reviewing both viewpoints tries to sum up them somehow acceptable and useful to information systems and with critical approach analyses subjective paradigm dominant in relevance literature. Methodology: The present study is based on the descriptive-analysis methodology using the library sources. Findings: Necessity of more moderate and realistic viewpoints which recognize the role of experts and systems in addition to users in the literature of relevance. Also introducing the “Facet Relevance”, it has been proposed objectivism and subjectivism be recognized not only to design information systems but also to defining relevance. The effects of technology on the approaches of information system design free from theoretical viewpoints were investigated too.