تعيين وضعيت تنش و تغييرات رژيم تكتونيكي در ساختارهاي شكننده ارتفاعات چاه يوسف (شرق گناباد)

Determination of stress state and tectonic regime changes in the brittle structures of Chah Yusuf Mountain (East of Gonabad)

ارتفاعات چاه يوسف در خاور شهرستان گناباد بر اساس عناصر زمين‌ساختي مانند گسل‌ها و شكستگي‌ها شناسايي شد و سازوكار هر يك و ارتباط آن‌ها با رژيم زمين‌ساختي ايجادكننده موردبررسي قرار گرفت و نقشه شكستگي‌هاي منطقه بر اساس داده‌هاي حاصل از پردازش تصاوير ماهواره‌اي و برداشت‌هاي صحرايي به تصوير درآمد. گسل‌هاي مهم منطقه با استفاده از مشخصه‌هاي صفحه گسلي مانند خش‌لغز ها، رگه‌هاي كششي و پله‌هاي تجمعي كاني‌ها شناسايي و به كمك آن‌ها سازوكار گسل‌ها مشخص گرديد. درمجموع گسل‌هاي منطقه در سه راستاي اصلي جهت‌يابي شدند: 1) گسلش معكوس در راستاي N90-120°، 2) گسل‌هاي راستالغز راست‌گرد با راستاي N140-160° و 3) گسل‌هاي نرمال در راستاي N0-15° هستند. بر مبناي داده‌هاي به‌دست‌آمده و با استفاده از برنامه رايانه‌اي به روش برگشتي، جهت‌گيري محورهاي اصلي تنش (?1،?2و?3) و نرخ اختلاف تنش‌هاي اصلي R در گستره موردمطالعه تحليل شد. نتايج حاصل، دو رژيم زمين‌ساختي متفاوت را در شكل‌گيري ساختارهاي منطقه مشخص مي‌كند: 1) رژيم زمين‌ساختي فشارشي؛ راستاي اعمال تنش بيشينه NNE-SSW كه چين‌ها و گسل‌هاي معكوس را ايجاد كرده است و 2) رژيم زمين‌ساختي برشي؛ راستاي اعمال تنش فشاري NE-SW و تنش كششي در راستاي NW-SEكه گسل‌هاي راستالغز، نرمال، رگه‌ها و درزهاي كششي را به وجود آورده است. بر اين اساس جهت تنش بيشينه وارد بر منطقه NNE-SSW است كه ناشي از برخورد مورب اواخر سنوزوييك صفحات عربستان- اوراسيا است.

In this study, structural elements, such as faults and fractures and their formation mechanisms and relationships with tectonic regime of Chah Yusuf Mountain in East of Gonabad city have been recognized and discussed. Their relation with regional fractures, based on data’s from satellite image process and field data, is also shown. Major faults in this area were identified by using fault plain features such as striations, stretching vein and cumulative steps of minerals that helped us to determine fault mechanisms. In general, faults were oriented in three main directions: 1) Reversed faulting along N90-120?, 2) Right lateral strike –slip faults along N140-160? and 3) Normal faults along N0-15?. Based on the obtained data and using the inversion method, the orientation of the principal stress axes (?1، ?2 and ?3) and the ratio of the principal stress differences R in the studied area were analyzed. The results showed two different tectonic regimes in the formation of regional structures: 1) Compressive tectonic regime, major stress along NNE-SSW, which generated structures of folds and reversed faults. 2) Shear tectonic regime, compressive stress along NE_SW and tensile stress line NW-SE, which generated structures such as strike-slip faults, normal faults, vein and tensile fracture. So, the major stress direction in this region is NNE-SSW, which shows its relation to the Late Cenozoic Arabia –Eurasia oblique continental collision.