اصلاح معادله جنسن- هيز براي تخمين تبخير تعرق در استان فارس

Modification of Jensen- Haise Equation for Estimating Evapotranspiration in Farce province

برآورد دقيق آب مصرفي گياه از طريق محاسبه تبخير تعرق در بهبود مديريت آب در مزرعه اهميت بسيار زيادي دارد. معادله پنمن- مانتيت رايج‌ترين معادله براي برآورد تبخيرتعرق پتانسيل گياه مرجع مي‌باشد. با اين حال، اين معادله نياز به داده‌هاي هواشناسي كامل دارد، اما تعداد كمي از ايستگاه هاي هواشناسي با داده‌هاي كامل در استان فارس وجود دارد. از سوي ديگر معادله جنسن- هيز روشي ساده‌تر براي برآورد تبخيرتعرق پتانسيل گياه مرجع مي‌باشد. از اين‌رو در اين تحقيق معادله جنسن- هيز برمبناي معادله پنمن- مانتيت براي هر ماه از سال با استفاده از داده‌هاي هواشناسي ايستگاه‌هاي سينوپتيك استان فارس واسنجي و سپس ارزيابي شده است. براي اين منظور ضرايب واسنجي شده معادله جنسن- هيز براي تمام ماه‌هاي سال در ايستگاه‌هاي مختلف به صورت جداگانه مشخص شدند. علاوه بر اين در مرحله واسنجي از دماي موثر ماهانه (تركيبي از دماهاي حداقل و حداكثر ماهانه با يك ضريب ثابت) به جاي ميانگين دماي ماهانه استفاده شد و نتايج نشان داد كه اين جايگزيني منجر به تخمين مناسب‌تر تبخيرتعرق مي‌شود. همچنين در مرحله ارزيابي به جاي ساعات آفتابي اندازه‌گيري شده در معادله جنسن- هيز از تخمين ساعات آفتابي (برمبناي دماهاي حداقل و حداكثر ماهانه) استفاده شد كه اين جايگزيني نيز منجر به ارزيابي مناسب معادله اصلاح شده جنسن- هيز در سطح استان فارس گرديد. در نهايت نتايج نشان داد كه معادله اصلاح شده جنسن- هيز براي تخمين تبخيرتعرق در استان فارس مناسب مي‌باشد.

Accurate estimation of crop water requirement based on evapotranspiration calculation has an important role in improvement of field water management. The Penman-Monteith equation is the most common method for estimating reference crop potential evapotranspiration. However, this equation needs full weatherr data, but a few stations with complete weather data exist in Fars province. On the other hand, the Jensen- Haise equation is a more simple method for estimating reference crop potential evapotranspiration. In this study, using the weather data of some synoptic stations in Fars province, the Jensen- Haise equation was calibrated and then evaluated based on Penman-Monteith method for every month of the year. For this purpose, the calibrated coefficients of the Jensen- Haise equation were determined for all months and all stations, separately. Also, the monthly effective temperature (combinatio of minimum and maximum monthly temperature with a constant coefficient) was used instead of monthly mean temperature in calibration stage, and the results indicated the appropriateness of this replacement for estimating evapotranspiration. Furthermore, the estimated sunshine hours (based on minimum and maximum monthly temperature) were used instead of measured sunshine hours in validation stage in Jensen- Haise equation, and the results indicated the appropriateness of this replacement for good validation of this equation in Fars province. Finally, the results indicated that the adjusted Jensen- Haise equation was appropriate in Fars province.