نقد نظريه اقتصاد اسلامي صدر از ديدگاه واقع‌گرايي انتقادي

Based on Critical Realism A Critique of Sadrʹʹs Islamic Economics Theory

در اين مقاله سعي خواهيم كرد ظرفيت و قابليت رويكرد واقع‌گرايي انتقادي را در تحمل بار مفاهيم اقتصاد اسلامي صدر از نظر روش‌شناختي ارزيابي كنيم. بدين منظور ابتدا امكان‌پذيري اين كار را بررسي، و نظريه اقتصاد اسلامي صدر را به اجمال معرفي خواهيم كرد. آن‌گاه بر اساس واقع‌گرايي انتقادي، نظريه‌هاي «توزيع پيش از توليد»، «توزيع پس از توليد» و «عدالت اجتماعي» صدر را از نظر روش‌شناختي نقد و بررسي خواهيم كرد. در اين نقد به‌ويژه از مفاهيم ابتنا، عليت رو به پايين، قصدمندي انسان، ساختار و عامليت استفاده مي‌شود.

This paper studies the capability and capacity of critical realism in justifying Sadr’s Islamic Economics theory from methodological individualism point of view. For this purpose, first of all the possibility of this study is discussed, and Sadr’s Islamic Economics theory is reviewed in brief. Then, Sadr’s theories of wealth distribution before production, income distribution after production, and social justice, are criticized according to methodological approach of critical realism. This criticism is based mainly on concepts such as supervenience, downward causation, human intentionality, and structure and agency. At the end, it is concluded that critical realism has many in common with Sadr’s theory of Islamic Economics from methodological point of view, and can justify it to some high extent.