اولين گزارش زنبورHyposoter ebeninus ، پارازيتوييد لاروي سفيده كوچك كلم،Pieris rapae از استان تهران

First report of Hyposoter ebeninus a larval parasitoid of small cabbage butterfly, Pieris rapae from Tehran province

پژوهشي به منظور جمع‎آوري و شناسايي زنبورهاي پارازيتوييد سفيده كوچك كلمPieris rapae (L.) (Lep.: Pieridae) و شب‌پره پشت‌الماسي Plutella xylostella (L.) (Lep.: Plutellidae) در مزارع كلم گل، استان تهران(N=35°30?, E=51°17?, 1046m a.s.l.) در سال 1391 صورت گرفت. مراحل لاروي و شفيرگي سفيده كوچك كلم و شب‌پره پشت‌الماسي جمع‌آوري شدند و درون ظروف پلاستيكي، در شرايط آزمايشگاهي (دماي 2±22 درجه سلسيوس، رطوبت نسبي 2±65 درصد و دوره نوري 14:8) تا زمان ظهور حشرات بالغ پروانه يا زنبور پارازيتوييد نگهداري شدند. پنج گونه زنبور پارازيتوييد شامل: Oomyzuss sokolowskii (Kurdjumovo, 1912) (Hym.: Eulophidae)، Pteromalus sp. (Hym.: Pteromalidae)، Cotesia vestalis (Kurdjumov, 1912) (Hym.: Braconidae)، Diadegma anurum (Thomson, 1877) و Hyposoter ebeninus (Gravenhorst, 1829) (Hym.: Ichenumonidae, Campopleginae). جمع‎آوري و شناسايي گرديد. گونه H. ebeninus گزارش جديدي براي فون حشرات اين خانواده در ايران محسوب مي‎گردد (1,4). نمونه‎هايي از اين زنبور پارازيتوييد در آزمايشگاه حشره‎شناسي دانشگاه شاهد تهران و موزه جانورشناسي دانشگاه توركو فنلاند نگهداري مي‎شود. Hyposoter ebeninus (Gravenhorst, 1829). نمونه‌هاي بررسي شده: ايران، استان تهران، تهران (N=35°30?, E=51°17?, 1046a.s.l.)؛ 16 ارديبهشت 1391، 1?، 26 خرداد 1391، 1?. مناطق پراكنش: اتريش، آذربايجان، بلاروس، بلژيك، بلغارستان، چين، كرواسي، جمهوري چك، چكوسلواكي، فنلاند، فرانسه، آلمان، هند، فلسطين، ايتاليا، مالديو، پاكستان، لهستان، مجارستان، پرتغال، روماني، روسيه، لتوني، صربستان و مونته نگرو، اسپانيا، سويد، سوييس، تونس، تركيه، تركمنستان، اوكراين و انگليس (4) و ايران (گزارش جديد). ويژگي‌هاي افتراقي: گونه Hyposoter ebeninus با ويژگي‌هاي زير از نزديك‌ترين گونه اين جنسH. rhodocerae (Rondani, 1877) قابل شناسايي است: قاعده آرواره‌هاي بالا زرد كمرنگ بوده و انتهاي ساق پاي عقب تيره نيست. اما در H. rhodocerae آرواره‌هاي بالا زرد مايل به قرمز يا قرمز مايل به قهوه‌اي بوده و به طور مشخص در قاعده سياه هستند و انتهاي ساق پاي عقب تيره است. اختلاف مهم اين دو گونه در انتخاب ميزبان و پراكنش آنهاست. گونه H. rhododerae به طور اختصاصي گونه‌هايGonepteryx cleopatra و G. rhamni را پارازيته مي‌كند و از آلمان، ايرلند و ايتاليا گزارش شده است. در حالي‌كه گونه H. ebeninus به عنوان پارازيتوييد گونه‌هاي جنس Pieris و Euchloe شناخته شده و در مركز، جنوب و شرق اروپا، شمال آفريقا، غرب آسيا تا هند انتشار دارد (2, 4). گونه‌هاي جنس Hyposoter به عنوان پارازيتوييد داخلي كوينوبيونت لاروي بال‌پولكداران (روزپره‌ها و شب‌پره‌ها) و نيز لارو سوسك‌ها و زنبورها محسوب مي‌گردند (3).

A survey was conducted to collect and identify the parasitoid wasps of Pieris rapae (L.) (Lep.: Pieridae) and Plutella xylostella (L.) (Lep.: Plutellidae) in cauliflower fields of Tehran province, Iran (N=35°30?, E=51°17?, 1046m a.s.l.) during 2012. Larvae and pupae of P. rapae and p. xylostella were collected and reared separately in plastic jars under laboratory conditions (22±2°, RH= 65±2%, L:D= 14:8) until the adults of butterfly or parasitoids were appeared. Five hymenopterous parasitoids were collected and identified as: Oomyzuss sokolowskii (Kurdjumovo, 1912) (Hym.: Eulophidae), Pteromalus sp. (Hym.: Pteromalidae), Cotesia vestalis (Kurdjumov, 1912) (Hym.: Braconidae), Diadegma anurum (Thomson, 1877) and Hyposoter ebeninus (Gravenhorst, 1829) (Hym.: Ichenumonidae, Campopleginae). The last species is a new record for the fauna of Iran (1, 4). Specimens of this species were deposited in the insect museum of the University of Turku, Finland and Shahed University, Iran. Hyposoter ebeninus (Gravenhorst, 1829): Material examined: IRAN, Tehran province (N=35°30?, E=51°17?, 1046a.s.l.), 5 May 2012, 1?, 15 June 2012, 1? General distribution: Austria; Azerbaijan; Belarus; Belgium; Bulgaria; China; Croatia; Czech Republic; Czechoslovakia; Finland; France; Germany; Hungary; India; Italy; Latvia; Moldova; Pakistan; Poland; Portugal; Romania; Russia; Serbia & Montenegro; Spain; Sweden; Switzerland; Tunisia; Turkey; Turkmenistan; Ukraine; United Kingdom (4) and Iran (new record). Diagnostic characters: Hyposoter ebeninus can be distinguished from its nearest species, H. rhodocerae (Rondani, 1877), by the combination of the following characters: mandibles are pale yellow at the base and the hind tibia apically not or hardly darkened. In H. rhodocerae the mandibles are yellowish red to reddish brown and distinctly black at the base and the hind tibia apically darkened. The important differences are in the host selection and distribution: H. rhodocerae parasitizes exclusively Gonepteryx cleopatra and G. rhamni and has been reported from Germany, Ireland and Italy. While H. ebeninus was known as a parasite of the species of the genera Pieris and Euchloe and distributed in Central, Southern and Eastern Europe, North Africa, Western Asia to India (2, 4). Hyposoter species are considered as Koinobiont larval endoparasitoids of mostly Lepidoptera (butterflies and moths), but also beetle and wasp larvae (3).