بررسي آثار تغيير روش‌هاي آبياري از سنتي به مدرن بر جبران كسري مخزن آب زيرزميني

Investigation of the effect of changing irrigation methods from traditional to modern on compensating the deficit in Neyshabour plain aquifer using the SWAP model

افت سطح آب زيرزميني و كسري مخزن سالانه بيش از 200 ميليون متر‌مكعب از چالش‌هاي اساسي دشت نيشابور در استان خراسان رضوي است. اين پژوهش با هدف بررسي نقش توسعه روش‌هاي مدرن آبياري در مديريت پايدار منابع آب زيرزميني انجام شد. تاثير عمليات آبياري رايج با مدل شبيه‌سازي SWAP ارزيابي شد. بعد از واسنجي مدل، سناريوي توسعه روش‌هاي آبياري تحت‌فشار براي ايجاد تعادل در تغذيه و برداشت از منابع آب زيرزميني دشت مطالعه شد. نتايج نشان داد تغيير شرايط از آبياري سطحي به آبياري تحت‌فشار موجب كاهش مقدار آب آبياري مصرفي (صفر تا 60 درصد)، كاهش نفوذ عمقي (2 تا 90 درصد) و افزايش بهره‌وري آب (صفر تا 140 درصد) مي‌شود. تجهيز 30% از اراضي به سامانه‌هاي نوين آبياري براي 6 محصول عمده در دشت نيشابور مي‌تواند موجب 22% كاهش در برداشت از سفره آب زيرزميني بدون كم شدن از ميزان توليد محصولات شود. اين مقدار برداشت كمتر در مقياس دشت نيشابور معادل 43 ميليون مترمكعب تخليه سالانه كمتر سفره آب زيرزميني است. در صورت گسترش نتايج به ساير محصولات، انتظار مي‌رود كه سناريوي توسعه سامانه‌هاي آبياري تحت فشار- به شرط عدم افزايش سطح زيركشت اراضي- بتواند تا 30% كسري مخرن دشت نيشابور را جبران كند.

Decline in groundwater table and annually deficit more than 200 MCM, are the most important challenges in the Neyshabour plain aquifer of Khorasan-e-Razavi province. This research was conducted to study the role of developing the modern irrigation systems on sustainable management of groundwater resources. The effects of existing irrigation practices were evaluated using the Soil-Water-Atmosphere-Plant (SWAP) model. After model calibration, scenario of pressurized irrigation systems development for balancing the recharge and discharge of groundwater was studied. The results showed that change from surface irrigation to pressurized irrigation could cause decrease in water irrigation consumption (0-60%), decrease of deep percolation (2-90%) and improve in water productivity (0-140%). Use of modern irrigation systems for 30% of the total cultivation area of six main crops in the Neyshabour plain can decrease the discharge of groundwater aquifer about 22% without reducing in crop production. This is equal to 43 MCM of groundwater savings in the Neyshabour plain scale. If the results extend to other crops, it is expected that the scenario of pressurized irrigation systems development -without an increase in the area of cultivation- can compensate for 30% of the aquifer deficit in the Neyshabur plain.