كارآيي اقتصادي مصرف آب محصولات ذرت و سيب‌زميني در مديريت رايج‌ استان چهارمحال و بختياري

The economic efficiency of water use for Maize and Potato in the common management of Chaharmahal and Bakhtyari province

يكي از مهم‌ترين مسايل و مشكلات در كشاورزي، كارآيي نامناسب مصرف آب است. عدم آگاهي كشاورزان از مقدار آب مورد نياز گياه و اصول صحيح آبياري، باعث استفاده بي‌رويه آب در بخش كشاورزي مي‌شود. به همين دليل در اين پژوهش مقادير آب مصرفي، كارآيي مصرف آب و عملكرد محصولات ذرت و سيب‌زميني در 9 مزرعه از دشت‌هاي بروجن، خانميرزا و شهركرد در استان چهارمحال و بختياري بررسي شد. همچنين تحليل‌ اقتصادي بين مزرعه‌ها براي ارزيابي‌ مديريت رايج اين منطقه انجام شد. نتايج نشان داد كه كارآيي مصرف آب آبياري با محاسبه كردن وزن خشك محصول، به طور متوسط براي دشت‌هاي بروجن، خانميرزا و شهركرد به‌ترتيب 51/0، 57/2 و 2 كيلوگرم بر مترمكعب است. بيشترين درآمد خالص در واحد حجم آب مصرفي (9250 ريال)، مربوط به مزرعه ده‌صحرا از دشت خانميرزا است، در اين مزرعه آب مورد استفاده 30 درصد كمتر از مقدار آب مورد نياز بوده و اين حداكثر درآمد خالص به‌دليل بالا بودن عملكرد محصول و استفاده از آب كمتر در اين مزرعه است. كمترين درآمد خالص در واحد حجم آب مصرفي (1010 ريال) نيز، مربوط به مزرعه كنرك از دشت بروجن است، كه در اين مزرعه 134 درصد از آب لازم استفاده شده است. بيشترين مقدار شاخص اقتصادي نسبت درآمد به هزينه (97/2) براي مزرعه ده‌صحرا از دشت خانميرزا و كمترين مقدار (28/0) براي مزرعه كنرك از دشت بروجن به دست آمده است. همچنين از درآمد خالص حاصل از افزايش سطح زير كشت‌ ناشي از آب مازاد مصرفي، مبلغ‌هاي قابل توجهي به دست آمده، كه در اثر مديريت نامناسب كشاورزان اين منطقه، اين درآمدها از دست مي‌روند.

Inappropriate water use efficiency is one of the most important problems in agricultural section. The lack of farmer’s knowledge about the amount of crop water requirement and proper irrigation principals lead to excessive use of water in agricultural section. For this purpose in the present study water use amounts, water use efficiency and crop yields for Maize and Potato were estimated in 9 fields of Boroujen, Khanmirza and Shahrekord plains located in Chaharmahal and Bakhtyari province. Furthermore, economic analysis has been conducted among the fields to assess common management of this area. The results showed that water use efficiency with considering the dry weight of the crop, for the Boroujen, Khanmirza and Shahrekord plains were in average 0.51, 2.57 and 2 kg/m3, respectively. Highest net income per unit volume of water (9250Rials), belonged to Dehsahra farm located in Khanmirza plain. At this farm the used water was 30% less than the required water and so, this maximum net income was obtained due to high crop yield and less use of water in this field. The lowest net income per unit volume of water (1010Rials), belonged to Konark farm located in Boroujen plain in which the irrigation water was used 134% more than the crop water requirement. The highest and lowest values of benefit-cost ratio (B/C) (2.97 and 0.28) have been obtained from Dehsahra and Konark farms located in Khanmirza and Boroujen plains, respectively. Moreover, the net income calculated based on the increased area under cultivation resulted in excess water consumption lead to significant amounts that will be lost due to improper management by farmers..