فراخردي دين در نگاه صدرالمتالهين شيرازي

Metaphysical Nature of Religion From Mullā Sadrā’s Viewpoint

چكيده يكي از مباحث مهم در دين پژوهي، سخن از وجود يا نبود گزاره‌هاي فراخرد در دين است. نوشته‌هاي صدرالمتالهين شيرازي آكنده از توجهات وي به اين مسيله است. او ضمن اينكه به تفصيل ازجايگاه عقل و نقش آن در ساحت دين سخن مي‌‌گويد، از مراتب نازلي از عقل كه توانايي ادراك دين را ندارد و نيز موانع فعليت يافتن ادراك عقلي و شرايط به فعليت رسيدن اين ادراك هم گفتگو مي‌كند. او با كساني كه به مبالغه در نقش عقل در دين روي مي‌‌آورند و وجود گزاره‌هاي فرا خرد در دين را نفي مي‌‌كنند( معتزله) مقابله مي‌‌كند و به تفصيل از وجود برخي گزاره‌هاي فرا خرد در دين پرده برمي‌‌دارد و البته در اين ميان با افراط كساني چون باطنيه هم به رويارويي برمي‌‌خيزد. نوشتار پيش رو مي‌‌كوشد ديدگاه صدرالمتالهين شيرازي در باب فرا خردي دين را در قالب مباحث فوق مورد كاوش قرار دهد

Abstract The existence or non-existence of metaphysical statements in religion constitutes an important issue in religious studies. Mull? Sadr?’s writings are replete with attention to this issue. While he elaborates the status and role of the intellect in the realm of religion, he speaks of both the lower levels of the intellect that fail to comprehend religion and the obstacles in the path of intellectual perception of religion as well as the circumstances under which this form of perception becomes actualized. He challenges the ideas of those who go to extremes in holding that the intellect plays a crucial role in religion and refute the existence of metaphysical statements in religion (Mu?tazilite). In a detailed discussion, he also reveals some metaphysical statements, but at the same time, challenges and disagrees strongly with the ideas of some individuals like esotericists who go to extremes in their theological ideas. The present paper seeks to explore Mull? Sadr?’s views on the metaphysical statements of religion.