اثر شاخص توسعه انساني (HDI) بر مرگ و مير كودكان زير پنج سال در ايران

Human development index and under five years children mortality rate in Iran

مرگ و مير كودكان زير پنج سال از جمله شاخص هاي ارزيابي سطح سلامت در جوامع است كه متاثر از شاخص هاي اقتصادي و اجتماعي نظير شاخص توسعه انساني است. هدف از مطالعه حاضر، بررسي رابطه علّي بين شاخص توسعه انساني و نرخ مرگ و مير كودكان زير پنج سال در كشور طي سال‏هاي1360 الي1390 است. پژوهش حاضر يك مطالعه مقطعي (توصيفي ـ تحليلي) بود كه در آن با استفاده از آزمون رگرسيون و روش حداقل مجذورات معمولي به بررسي اثر شاخص توسعه انساني و برخي متغيرهاي كلان اقتصادي بر نرخ مرگ و مير كودكان زير پنج سال كشور پرداخته شد. براي اين منظور از داده هاي مركز آمار ايران، بانك جهاني و گزارش هاي توسعه انساني سازمان ملل متحد استفاده شد. نتايج حاصل از تخمين الگو نشان داد كه بهبود شاخص توسعه انساني طي دوره مورد مطالعه باعث كاهش مرگ و مير كودكان زير پنج سال شده است. همچنين متغيرهاي كنترلي از نوع متغيرهاي اقتصادي در الگو تخمين شامل تورم، ضريب جيني و نرخ بيكاري با نرخ مرگ و مير كودكان زير پنج سال رابطه مثبت و متغير تقاضاي بيمه عمر رابطه منفي با نرخ مرگ و مير كودكان نشان دادند. بنابراين بهبود شاخص توسعه انساني در زمينه‏هاي آموزش، اشتغال درآمدزا و بهداشت جامعه مي‏تواند به عنوان يكي از مهم ترين شاخص هاي اثرگذار، موجب كاهش نرخ مرگ و مير كودكان تلقي ‏شود، لذا مقتضي است كه سياست گذاري هاي دولت در زمينه سلامت كشور با هدف كاهش نرخ مرگ و مير كودكان زير پنج سال، هماهنگ با برنامه‏هاي‏ توسعه انساني و زيرمجموعه هاي آن يعني شاخص هاي درآمد سرانه، تحصيلات و اميد به زندگي باشد.

Objective (s): The aim of the present study was to investigate the relationship between human development and mortality of under five children in Iran during 1981 to 2011. Methods: The ordinary least square regression analysis was used to identify the causal relationship between human development index and mortality rate of under-five years children during the study period. The required data for analysis were collected from the Iranian Statistical Center, the World Bank and the United Nations Human Development Reports. Results: The results showed that there was a negative and meaningful relationship between human development index and mortality rate of under-five years children during the study period. Moreover, the analysis showed that there was a positive and meaningful relationship between mortality of under-five years children and inflation rate, unemployment level and Gini coefficient for income distribution. Conclusion: Socio-economic programs conducted by the government should basically focus on education, income distribution, employment and health status aiming to improve the human development index and thereby decrease mortality rate among under five years children in Iran. Key Words: Human Development Index, Children Mortality Rate, Health