نقش سواد رسانه‌اي در توسعه انساني:مطالعه موردي كتاب( سياست‌هاي اجرايي سازمان صداوسيما و سند تحول وزارت آموزش‌وپرورش)

The Role of Media Literacy in Human Development (Case study: Book entitled ʹʹIRIB Executive Policies and Development Document of the Education Ministryʹʹ)

شاخص توسعه انساني يك شاخص تركيبي است كه سه بُعد اساسي زندگي، يعني دسترسي به امكانات لازم براي كسب دانش، برخورداري از يك عمر طولاني و زندگي سالم و رسيدن به سطح استاندارد زندگي را اندازه‌گيري مي‌‌كند. اين شاخص، همه‌‌ساله از سوي برنامه توسعه سازمان ملل متحد منتشر شده، به مرور زمان مورد جرح و تعديل قرار گرفته و اينك به‌عنوان يك شاخص مقبول بين‌المللي براي سنجش توسعه‌يافتگي جوامع مختلف مورد استفاده قرار مي‌گيرد. رويكرد توسعه انساني مصرف كالاها و خدمات را تنها يكي از عناصر زندگي بهتر مي‏داند و برآوردن نيازهاي روحي و گسترش ظرفيت‏هاي ذهني را عنصر ديگر زندگي‏ بهتر به‏شمار مي‏آورد كه از طريق پرورش قواي ذهني به‏ويژه با آموزش حاصل مي‏شود. امروزه، ديگر كساني كه تنها از سواد به‌معناي توانايي خواندن و نوشتن برخوردارند، باسواد به‏شمار نمي‏روند، بلكه كساني باسوادند كه از نظر شناخت و كاربرد فناوري‌هاي نوين ارتباطي و اطلاعاتي توانمند باشند و بتوانند از ميان انبوه پيام‌ها در بازار پيام دست به انتخاب بزنند. بر همين اساس در اين تحقيق بر آن شديم تا براي تبيين نقش سـواد رسـانه‌اي در توسعه انساني جمهوري اسلامي ‌بر اساس روش پژوهش اسنادي‌ـ تحليلي، مروري بر سياست‌هاي دو نهاد مهم وزارت آموزش‌وپرورش و سازمان صداوسيما در مقوله سواد رسانه‌اي داشته باشيم و در مرحله بعد به تحليل نسبت اين سياست‌ها با توسعه انساني بپردازيم. نتايج تحليل نشان مي‌دهد كه حجم سياست‌هاي اين دو نهاد در حوزه سواد رسانه‌اي بسيار محدود است و در سياست‌هاي موجود دو نهاد مذكور نگرش فرايندي به آموزش سواد رسانه‌اي مشاهده نمي‌شود. همچنين با بررسي سياست‌هاي اجرايي سازمان صداوسيما متوجه مي‌شويم كه نگاه توسعه‌محور نسبت به مقوله سواد رسانه‌اي در اين سياست‌ها وجود ندارد.

Human development indicator is a composite indicator which measures three major aspects of life: having access to enough facilities to gain knowledge, having a long and healthy life, and reaching a standard level in life. This indicator, which is published annually by the United Nations Development Program (UNDP), has been modified by the lapse of time and used as an acceptable international indicator to assess development of various societies. Human development approach considers consumption of goods and services as only one of the factors of a better life and regards meeting spiritual needs and strengthening of intellectual capacities as another factor of a better life, which is obtained through training mental abilities and potentials especially through education. Today, being literate is no longer confined within the limits of being able to read and write; but it is referred to those who have the ability to use new communication technologies and make a wise choice among the many messages existing in the message market. Accordingly, this research aims to examine the role of media literacy in human development in the Islamic Republic with regards to the policies of the two organizations of the Islamic Republic of Iran Broadcasting (IRIB) and the Ministry of Education and analyze the relationship between these policies and human development. This study has used documentation and analytical research methods. The findings of this study show how limited the policies of these two institutions have been in media literacy field and that they lack a process outlook towards media literacy education. Moreover, review of the executive policies of the IRIB indicates that there is no development-oriented outlook towards media literacy in these policies.