عوامل موثر بر مصرف خود سرانه داروها در سالمندان تحت پوشش مراكز شهري زرنديه با استفاده از مدل اعتقاد بهداشتي

Factors influencing self-medication among elderly urban centers in Zarandieh based on Health Belief Model

چكيده زمينه و هدف: خود درماني از جمله مشكلات موجود در چرخه درمان بيماران مي باشد و با ورود به مرحله سالمندي، مصرف دارو و ميزان بروز عوارض جانبي آنها افزايش مي يابد، پژوهش حاضر با هدف تعيين عوامل موثر بر مصرف خود سرانه داروها در سالمندان تحت پوشش مراكز شهري زرنديه با استفاده از مدل اعتقاد بهداشتي انجام شده است. مواد و روش ها: پژوهش حاضر يك مطالعه مقطعي توصيفي مي باشد كه بر روي 180 نفر (95 نفر زن و 85 نفر مرد) از افراد بالاي 60 سال زرنديه انجام شده است. ابزار گردآوري اطلاعات پرسش‌نامه طراحي شده بر اساس مدل اعتقاد بهداشتي شامل سازه هاي حساسيت، شدت، منافع، موانع درك شده و چك ليست عملكرد در خصوص مصرف خود سرانه دارو بود. اطلاعات به دست آمده با استفاده از نرم افزار آماري SPSS و آزمون‌هاي كاي دو، تي مستقل و ضريب همبستگي پيرسون تجزيه و تحليل شد. يافته ها: ميزان شيوع خود درماني در سالمندان 31درصد بود( زنان 33 درصد و مردان 29 درصد بود و از مهم‎ترين دلايل آن تجربه قبلي از بيماري و شناخت آن (61 درصد)، در دسترس بودن داروها (5/60 درصد)، نتيجه خوب خود درماني‌هاي قبلي (7/56 درصد)بود. هم‎چنين اختلاف معني‎داري در ميزان آگاهي، حساسيت ، شدت، منافع و موانع درك شده افراد با سابقه يا بدون سابقه خود درماني وجود داشت (001 /0 > p). نتيجه گيري: با توجه به عوارض نامطلوب مصرف خودسرانه داروها و شيوع بالاي خوددرماني در ميان سالمندان، طراحي يك برنامه آموزشي براي تغيير آگاهي و اعتقادات سالمندان در رابطه با خود درماني توصيه مي‎شود. واژگان كليدي: سالمندان، مدل اعتقاد بهداشتي، خود درماني

Abstract Background: Self-medication is one of the existing problems in the treatment cycle of patients that with aging and increased drug use, its side effects increase. The purpose of this study was to assess the factors influencing self-medication among elderly urban centers in Zarandieh based on Health Belief Model Materials and Methods: This descriptive cross-sectional study was conducted on 180 elderly individuals (95 females and 85 males) over 60 in Zarandieh. Data collection tools were a questionnaire designed based on HBM model (perceived susceptibility/ severity, and perceived benefits/barriers) and self-medication checklist. Results: The prevalence of self- medication in the elderly was 31% (33% women and 29% men). The most common reasons for self-medication were previous experience of the disease and its recognition (61%), availability of drugs (60.5%), and good result of their previous treatment (56.7%). There was a significant difference in awareness, sensitivity, severity, perceived benefits and barriers among people with or without self-medication history (P < 001). Conclusion: Noticing the side effects of drugs and the high prevalence of self-medication among elderly, designing educational programs for changing the awareness and beliefs of elderly regarding self-medication is recommended. Keywords: Elderly, Health Belief Model, self-medication