قصيده مرآت الصفاي خاقاني از ديدگاه ادبيات تعليمي

Khaghani’s Meraatol Safa ode from didactic literature view

يكي از بزرگ‌ترين قصيده سرايان قرن ششم هجري كه همگان به عظمت مقامش در شاعري و بلندي مرتبه اش در سخنوري مقرّ و معترفند، خاقاني شرواني است. وي به خوبي توانست در پرتو نبوغ و همّت خود و نيز در سايه تعاليم ارزنده قرآن و حديث، در علوم ادب و لغت و ديگر علوم و فنون به درجه كمال برسد و در شعر داراي نيرويي خلّاقه گردد. قصيده سرايي در عصر وي به سبب قريحه سرشار و انديشه مضمون پرور او بود كه به درجه ممتازي از پختگي و كمال در ادب فارسي رسيد. اگر به ديوان ارزشمند اين شاعر سترگ نظري بيفكنيم،خواهيم ديد كه اشعار وي به سبب گستردگي مضامين و تنوّع مفاهيم، از قابليت هاي پژوهشي خوبي برخوردار است. در حقيقت قصايد خاقاني شرواني از لحاظ داشتن مفاهيم حكمي و پندگونه در خور توجّه است. به ويژه قصيده شينيه مرآت الصفاي او كه از اقبال ويژه اي برخوردار است، سرشار است از آموزه هاي حكمي و تعليمي كه در آيينه آن مي توان مضمون پردازي اخلاقي و انديشه ورزي حكمي و پندگونه خاقاني را به وضوح ديد. اين پژوهش با هدف تبيين تعاليم حكمي و تربيتي و آموزه هاي اخلاقي و با روش تحليلي-توصيفي در قصيده مرآت الصفاي خاقاني صورت گرفته است.

One of the greatest ode composers of the sixth century that has been admit as an exalted position in poetry and his majesty in oratory is "Khaghani Shervani". He did with his best effort in light of his genius and endeavors and valuable teachings of the Qurʹan and the Hadith, in science, literature and science and technology reached to perfection in poetry and to be creative in his work. Composing ode in his era due to his talent reached to a higher position in the Persian literature. If we take a look at his valuable Divan, we will find his poetry has a good potential of researching and investigating due to broad variety of topics. In fact, Khaghani Shervani odes because of philisophical concepts and advices are notable. Especially, his ode-Shiniyeh Meraatol Safa, has popularity among people. This work is full of didactic and philosophical contents which reflected his talent in this special area. The present paper aimed at explaining of philosophical teachings as well as ethical education in Meraatol Safa with analytical descriptive method .investigating and criticism of this work from didactic literature will have fruitful results