تفكر نقادانه؛ تحليل و نقد تعريف‌ها

Critical Thinking; Analysis and Criticism of some of its Definitions

سنجشگرانه‌انديشي (تفكر نقادانه)، عنوان شيوه‌اي از انديشيدن، و نيز دانشي است كه محصولِ دغدغه‌هاي ديويي در زمينه فلسفه آموزش و پرورش است؛ دانشي كه، به ادعاي برخي در مسير تبديل شدن به يك «رشته» است. با اين حال، ديدگاه‌هاي صاحبنظران درباره چيستي سنجشگرانه‌انديشي متفاوت است. در اين مقاله، با تحليل و نقد ديدگاه‌هاي برخي از صاحبنظران شناخته‌شده‌ترِ سنجشگرانه‌انديشي نشان داده‌ايم كه آن‌ها عموماً اين انگاشته را مي‌پذيرند كه سنجشگرانه‌انديشي به عنوان يك دانش «عام» امكان‌پذير است. در پايان، با قول به اين‌كه رويكرد كساني كه در تعريف سنجشگرانه‌انديشي بر فرآيند تمركز مي‌كنند پذيرفتني‌تر است و نيز اينكه تفاوت ديدگاه‌ها غالباً از جنس «تضاد» نيست، نتيجه گرفته‌ايم كه ديدگاه ريچارد پل جامع‌ترين ديدگاه است. نتيجه ضمني (اما شايد مهم‌تر) مقاله اين است كه سنجشگرانه‌انديشي صرفاً مقوله‌اي آموزش‌شناختي نيست و بررسي چيستيِ آن نيازمند تحقيق فلسفي است.

“Critical thinking” is described as a way of thinking and also is a name for an area of knowledge stemmed from Dewey’s thoughts in the philosophy of education. And, as Richard Paul claims, although this “area of knowledge” is not yet recognized as an academic discipline, a number of disciplines vie for its control. In this article, after analyzing and criticizing some of the most notable definitions of critical thinking, we will show that most scholars share the assumption that critical thinking, as a general area of knowledge, is possible. Finally, arguing for the plausibility of the approaches that focus on critical thinking as a process, and for the idea that often the “differences” between positions are not “oppositions”, we will conclude that Paul’s position is the most comprehensive position. And the suggestion (which is made implicitly) is that critical thinking is not just a pedagogical matter, and demands philosophical discussions.