سعادت عظمي از منظر غزالي

Supreme Bliss in al-Ghazaliʹʹs Thought

مسيله اصلي اين پژوهش اين است كه از منظر غزالي ملاك­هاي اصلي سعادت عظمي چيست؟ روش تحقيق آن توصيفي‌ـ‌تحليلي است. غزالي در مكتوبات مختلف خويش ملاك­هاي متعددي براي وصول به سعادت عظمي و تحقق آن بيان مي­كند كه عبارت‌اند از: ­­معرفت الهي، تقرب به خدا، لقاي الهي، نظر به وجه الهي در آخرت، داشتن بيشترين حب به خدا در آخرت، تفكيك سعادت عظمي از حيث نظري و عملي. او براي تحقق عامل پنجم (داشتن بيشترين حب به خدا در آخرت) دو روش پيشنهاد مي­كند. روش اول، قطع علاقه به دنيا و اخراج حب غير خدا در قلب؛ و روش دوم، افزايش معرفت به خدا مي­باشد. همچنين او بر اين باور است كه سعادت عظمي از حيث نظري، كشف جلال و عظمت الهي، و از حيث عملي، اتصاف قلب به عقايد و اخلاق محمود است. نگارنده بر اين باور است كه ملاك­هاي ارايه‌شده از سوي غزالي مانعهالجمع نيستند، بلكه امكان جمع آن­ها وجود دارد.

In this research, my problem is what the major criteria of Supreme Bliss in al-Ghazaliʹs Thought are. The methodology in this investigation is analytic-descriptive. In his works, al-Ghazali offers different criteria, such as knowing God, Proximity to Him, meeting Him, to love Him and so on. To actualize the last one, al-Ghazali suggests two methods: one: interruption of concern with mundane world and abandoning any love but love to Him, and the other is to increase the knowledge of God. He, also, believes that the supreme bliss, theoretically speaking, is to discover Divine Glory and, practically, to have good beliefs and morals. I think that, al-Ghazali’s criteria are not exclusive, but they are compatible