تعيين ارتباط شرايط آب و هوايي با توليد محصول جو ديم (مطالعه موردي: آذربايجان شرقي)

Determination of weather conditions associated with the production of rainfed barley crop )Case study: East Azerbaijan(

دماي هوا و بارندگي به عنوان دو متغير مهم آب و هوايي تاثيرات قابل توجهي بر تغييرات عملكرد محصول دارند. در اين مطالعه رابطه بين عملكرد محصول جو ديم با دماي هوا و بارندگي در چهار منطقه استان آذربايجان شرقي (تبريز، مراغه، ميانه و سراب) با استفاده از تحليل همبستگي و تحليل كاي اسكور تكرار شونده مورد ارزيابي قرار گرفت. تحليل كاي اسكور تكرار شونده ارتباط سال هاي با عملكرد پايين و بالا را با عوامل اقليمي نشان مي دهد. رابطه عملكرد محصول و متغيرهاي اقليمي تعريف شده در بين مناطق تقريباً داراي الگوي مشابه هستند. در كليه مناطق مهمترين عامل اقليمي محدود كننده توليد محصول، وقوع دماهاي بسيار پايين در بهمن ماه (مقادير آستانه در محدوده، C°10-? Tminتا C°20-?Tmin)، دماهاي بالا پيش از شروع فصل زمستان (مقادير آستانه در محدوده، C°15?Tmax تا C°20 ?Tmax ) و دماهاي بسيار بالا (مقادير آستانه در محدوده، C°25?Tmax تا C°35?Tmax) در مرحله گل دهي (اوايل ارديبهشت الي اوايل خرداد) است. شب هاي خنك (مقادير آستانه در محدوده، C°10 ? Tminتا C°20 ?Tmin) در مرحله رسيدن (اوايل خرداد الي اوايل مرداد) و بارندگي مناسب (مقادير آستانه در محدوده، mm8/5 ? ppتا mm6/10? pp) در اوايل كاشت سبب افزايش عملكرد مي شود. مرحله گل دهي در كليه مناطق مرحله اي حساس بوده كه دماي هاي بالا به همراه بارندگي كم اثر شديدي بر كاهش عملكرد دارند. تعيين تاثير دما و بارندگي بر عملكرد محصول مي تواند اطلاعات مفيدي فراهم آورد تا با اتخاذ شيوهاي مديريتي مناسب اثرات نامطلوب اين فاكتورها را كاهش داد.

Temperature and precipitation are two climatic variables having the most significant impact on the variability of crops yield. In this study, the relationship between rainfed barley yield, temperature and rainfall were assessed with both simple correlation and iterative chi-square analysis for Eastern Azerbaijan in four districts (Tabriz, Maragheh, Sarab and Miyaneh). The iterative chi-square analysis identified relationships of low and high yield years to the maximum and minimum of temperatures and rainfall. The same patterns in all regions found in the relationship between rainfed barley yield and climatic indicators. In all regions, the main climatic factors limiting rainfed barley production were low, high and very high temperatures occurring during February (cardinal value rang, Tmin ? -10 °C to Tmin ? -20°C), before the onset of winter (cardinal value rang, Tmax ?15 °C toTmax?20°C) and at anthesis stage (early May to early June) (cardinal value ranging, Tmax ? 25 °C to Tmax ? 35°C) respectively. Cold nights (cardinal value rang, Tmin ? 10 °C to Tmin ? 20°C) and enough rainfall (cardinal value ranging, pp ? 5.8 mm to pp ? 10.6 mm ) led to increasing yield in ripening stage (early June to early August) and in the early planting, respectively. In all regions, the anthesis stage was the critical time in which high temperatures and low precipitation led to yield loss. Determine the impact of temperature and rainfall on crops yield provides advantage information for adopting appropriate management practices in order to decrease adverse effects.