ريشه‌يابي گفتمان پهلوي يكم در آراي متجددين عصر مشروطه

Tracing the Roots of the First Pahlaviʹʹs Discourse from the Views of the Modernists in the Constitutional Era

اين نوشتار به دنبال نماياندن ريشه‌‌‌هاي گفتمان رضاشاه، به‌‌‌ويژه در سال‌‌‌هاي 1300 تا 1305، در انديشه تجددگرايان عصر مشروطه است. از ديد نويسندگان، غرب‌‌‌گرايي، سكولاريسم، گرايش به دولت قوي و ناسيوناليسم برجسته‎ترين بسترهاي همسان ميان گفتمان متجددين (از پيش از انقلاب تا روي‎كار‎آمدن پهلوي يكم) و گفتمان رضاشاه مي‌باشد. اقدامات اين متجددين زمينه‌‌‌هاي نخبگي و اجتماعي را براي پذيرش گفتمان پهلوي يكم فراهم‎آورد. گفتمانِ رضاشاه امري بي‎ريشه و ناگهاني نبوده، بلكه داراي بستر‎هايي ژرف در پهنه اجتماعي و به‎ويژه نخبگي جامعه عصر مشروطه بوده‎است. فروافتادن انقلاب مشروطه در دامان اقتدارگرايي و خودكامگي، دلايلي چند دارد كه اين نوشتار رسالتِ يافتن ريشه‎هاي انديشگي آن را با استوارسازي داده‎هايش بر انگاره‎هاي تجددگرايان اين عصر برعهده دارد. در اين برداشت، گفتمان رضاشاه فرآورده آميزش گفتمان سلطنت مطلقه سنّتي ايران و انديشه تجددگراي عصر مشروطه بوده كه درپي دوره‎اي از ناامني و سرخوردگي، به گونه‌‌‌اي مدرن اما اقتدارگرايانه نمود يافته‎است.

This study aims at illustrating the roots of Reza Shahʹs discourse especially in the years 1921 to 1926 in the constitutional modernistsʹ viewpoints. The writers believe that westernism, secularism, tendency to a strong government and nationalism are the most prominent common contexts between the modernistsʹ and Reza shahʹs discourses. The actions of these modernists provided the social and intellectual grounds for accepting the first Pahlaviʹs discourse. Reza shahʹs discourse was not an accidental and rootless thing but had deep contexts in the social domain and especially among the elite of the constitutional eraʹs society. The fall of the constitutional revolution in the lap of authoritarianism and dictatorship has many reasons. This study aims at finding its intellectual roots, and bases its data on this eraʹs modernistsʹ thoughts and ideas. In this reading, Reza shahʹs discourse was a product of the mixture of the absolute traditional monarchy discourse and the modernist intellect of the constitutional era that appeared in a modern but authoritative way as following a period of insecurity and frustration.