گردشگري، دولت و اقتصاد سياسي در ايران

Tourism, government and political economy

نقش و جايگاه دولت در صنعت گردشگري، امري غيرقابل انكار و غير قابل جايگزين با ديگر پارامترها چون افراد، گروهها و بازيگران فراملّي است و نمود عيني دخالت دولت در صنعت گردشگري را مي توان در تمامي كشورها از توسعه يافته تا كمتر توسعه يافته مشاهده كرد. اما دستيابي به موفقيت در اين عرصه، نيازمند برقراري توازن در كاركردها مابين دولت از يك سو و بخش هاي خصوصي و ديگر بازيگران از جمله نهادها و سازمانهاي بين المللي از سوي ديگر، استراتژي بسيار حسّاس و پيچيده-اي است كه نيازمند تحقّق پيش فرض هايي چون؛ شكل گيري و تكامل روند دولت- ملّت و به نوعي افزايش سطوح اعتماد بين دو نهاد دولت و جامعه، فقدان اقتصاد رانتي، كمرنگ بودن دغدغه مشروعيت طلبي از سوي دولت مي باشد. تلاش ما در اين مطالعه بر اين است كه با استفاده از مولّفه هاي تاثيرگذار بر اقتصاد سياسي ايران چون؛ روند ناقص دولت سازي يا ضعف تاريخي بورژوازي، اقتصاد متّكي به نفت و شكل گيري و گسترش اقتصاد غيررسمي و تعميم آن بر صنعت گردشگري، به تبيين دلايل گذار دولت از سياست گذاري به عرصه ي كارگزاري و تصدّي گري امور در سطوح پايين پرداخته شود. بدين منظور و جهت سهولت در درك عمق حضور دولت در صنعت گردشگري، از نماگر وابستگي و ويژگي حقوقي اماكن و مراكز تحت مراجعه گردشگران استفاده نموده كه نتايج حاصل از اين بررسي، حاكي از آن است كه بيشتر مراكز مورد نظر، وابسته به نهادها و وزارتخانه هاي دولتي بوده و هر چند كه بخش خصوصي هم از نظر كميّت داراي جايگاه مناسبي بود اما چنين به نظر مي رسد كه فقدان زمينه هاي لازم براي ظهور يك بازار رقابتي، عرصه را براي آنها تنگ كرده است.

The role and position of government in tourism industry is undeniable and can not be replaced by any other parameters such as individuals, groups and ultra-national actors and the exact representation of governmental interference in tourism industry can be found in all developed and less developed countries, but being successful in this field needs balancing performances between governmental section in one side and private sections and other actors such as institutions and international organizations in other side and this is a very complicated and vulnerable strategy which needs the realization of presuppositions such as formation and development of nation-state process, and to some how to increase the trust among government and society, lack of rent economy and the governmental willing-lessens toward legitimating. In this study we have tried to indicate the reasons for governmental movement from policy-making procedures toward the field of operative policy-making and charging difficulties in lower levels, by the use of effective parameters in Iran’s political economy such as the imperfect procedures of state formation ,or the bourgeoisie historical infirmity ,oil-dependent economy and the formation and development of informal economy and popularization of them on tourism industry .For this mean and to ease the understanding of deep governmental presence in tourism industry we have used the dependency factors and legal properties of places and the centers mostly referred to by tourist and the results of such survey demonstrated that the most of aforementioned centers, were depended to the institutions and the governmental ministries and although the private sections had quantity suitable places, but it seems that the lack of necessary backgrounds for the emersion of a contesting bazaar caused difficulty for them.