اخلاق جنسيتي در حكمت «خصال النّسا »، آري يا خير؟

Gender ethics in wisdom of “qualities of women”, yes or no?

حكمت «خصال النسا » در نهج‌البلاغه، در ظاهر، دو نظام اخلاقي جداگانه براي زنان و مردان به تصوير مي‌كشد. شارحان نهج‌البلاغه رويكردهاي متفاوتي نسبت به اين حديث داشته‌اند؛ بعضي روايت را كاملاً واضح و بي‌نياز از تبيين مي‌دانستند. برخي ديگر با دستكاري معاني صفات مذكور در حديث، سعي كرده‌اند از بار منفي معنايي آن‌ها بكاهند. محدود ساختن دامنه معنايي خصال مذكور به چهارچوبي خاص، فطري دانستن آن‌ها در سرشت زنان، كنايي دانستن معناي حديث در مذمّت زنان، رد و كنار نهادن حديث، گونه‌هاي متفاوت مواجهه ديگر شارحان با اين روايت است كه هيچكدام خالي از اشكال نيست؛ اما شهيد مطهري با تيزبيني و دقّت نظر توانسته است تفسيري دقيق و منطقي از اين سخن ارايه دهد. ايشان ويژگي‌هاي مطرح شده در حديث را ناظر به فعل اخلاقي و مربوط به حيطه خانواده مي‌داند. در مجموع، اين حديث داراي محتوايي منسجم، منطقي و كاربردي در ترويج اخلاق در خانواده است.

Wisdom of "qualities of women" (khesal ul nesa) in Nahj-ol-balagha apparently pictures two separate moral regularities for men and women. Commentators of Nahj-ol-balagha have taken different approaches to this quote (hadith), some consider the quote to be clear and not needing any explanation. Some others have manipulated the meanings of the mentioned qualities in quote to try to reduce the negative burden of meaning. Limiting the meaning domain of the mentioned qualities to a particular frame, looking them as innate in women’s nature, taking metonymical view over the meaning of quote about reproaching women, rejecting the quote, are different ways of approaching this quote by other commentators, none of which are faultless. However, martyr Motahari was able to present a meticulous and logical interpretation of this utterance sharply and attentively. He considers these qualities within the limits of ethical act and family domain. In sum, this quote has a congruent, logical and practical content to promote morality in family.