ويژگي هاي موسيقايي سجع در نهج البلاغه

The Musical Features of Rhyme in Nahj-ol-balagha

سجع يكي از تمهيداتي است كه امير بيان(ع) به كار برده تا به نوعي تناسب و آهنگ در سخن ايجاد كند و ضمن دور ساختن كلام از نثر عادي، فقدان وزن- در توجيه و القاي احساس و عاطفه خاص- را جبران نمايد. كاربرد هنرمندانه و به جا از اين شيوه ي رونق‌افزاي سخن، زنگار تكلف و تصنع را از كلام ايشان زدوده است؛ به طوري كه همه- به گونه ارتجالي و في‌البداهه- در زبان جاري نشده، در ذهن مخاطب نقش مي‌بندد؛ از اين رهگذر نه تنها به سخن رنگ تكلف نمي‌پاشد، بلكه زيباتر مي‌كند. اين در حالي بود كه غالب سخن‌پردازان عرب اين شگرد ادبي را به حد تكلف رسانده بودند تا آنجا كه سخن را از ريخت و زيبايي مي‌انداختند؛ چنانكه بنابر گفته جرج جرداق نويسنده نامي مسيحي در نهج‌البلاغه «با وجود وفور و فراواني جمله‌هاي متقاطع، موزون و مسجع از تصنع بسي دور، و به طبع سرشار او بسي نزديك است» (جرداق؛ 1384: 28). امام(ع) با گزينش مجموعه اي از گوش نوازترين فواصل آهنگين، و مناسب ترين پاره هاي مسجع، در كنار ساير فزآينده-هاي موسيقايي، توانسته عواطف و احساسات دروني خود را به زيباترين شكل به خواننده برساند. پژوهش حاضر در پي آن است با روش كتابخانه اي؛ و استفاده از شيوه ي تحليل ساختار و محتوا، ويژگي هاي موسيقايي سجع را در سخنان حضرت بسنجد، وپيوند آن با موضوع را مورد بررسي و واكاوي قرار دهد.

Rhyming prose is one of the arrangements which is used by the king of speech, Imam Ali (as), in order to produce a sort of proportion (symmetry) and tune while deviating speech from common prose to compensate for lack of rhythm in justifying and inducing special emotions and feelings.Appropriate and artistic use of this brightening method of speech has cleared the rust of artificiality and trouble from his speech in a way that all his speech sticks spontaneously and in an improvised manner in the mind of the audience prior to production in tongue. From this perspective not only it does not induce the color of trouble in speech, but it also makes it more elegant. This was done by Imam Ali when most Arab speakers used this method at a problematic level as much as it deprived the speech of elegance and figureinsuch away that according to George Geordagh (2005), the famous Christian writer, in spite of the abundance of intersecting, rhythmic and rhymed sentences in Nahj-ol-balagha, it is far from artificiality and is naturally very close to his enormous nature. Using library method and drawing on structure and content analyses, the present study is to investigate musical features of rhyme in Imam Aliʹs speech in Nahj-ol-balagha.