محاسبه، ارزيابي و تحليل توزيع مكاني شاخص پرتو فرابنفش در گستره ايران

Calculation, evaluation and Analysis of the spatial distribution of the ultraviolet index (UVI) in the Iran

پرتو فرابنفش در محدوده طول موج كوتاه خورشيد داراي انرژي زيادي است كه مي تواند باعث بيماري هاي پوستي، چشمي، تخريب ژنتيكDNA ، اختلال در سيستم ايمني بدن و پيري زودرس در انسان شود. در اين پژوهش به منظور محاسبه ميزان پرتو فرابنفش، 94 نقطه نماينده با بهترين پراكنش در گستره ايران انتخاب گرديد. سپس ميانگين شاخص پرتو فرابنفش، در دوره آماري 2011-2000 براي تمامي ماه ها محاسبه شد. آنگاه به وسيله روش درونيابي IDW به تحليل فضايي توزيع مكاني شاخص فرابنفش در مقياس ماهانه و فصلي اقدام گرديد و مشخص شد در دوره گرم سال، ارتفاعات بيشتر و عرض هاي پايين تر به ويژه در استان هاي سيستان و بلوچستان، كرمان، هرمزگان و فارس داراي ميزان پرتو فرابنفش بيشتر بوده و از اين رو خطر آسيب چشم و ابتلا به بيماري هاي پوستي بالاتر مي رود. در مقابل استان هاي گيلان، مازندران، گلستان، اردبيل، آذربايجان شرقي و آذربايجان غربي پرتو كمتري دريافت مي كنند. براي تهيه نقشه ميانگين سالانه شاخص فرابنفش به ارزيابي روش-هاي زمين آمار جهت تعيين بهترين روش ميانيابي پرداخته شد. نتايج نشان داد كه مدل كروي چهار وجهي با تكنيك كريجينگ معمولي، مناسبترين مدل جهت برازش ميانگين سالانه فراسنج پرتو فرابنفش در گستره ايران مي باشد. نقشه نهايي نشان داد كه در مقياس سالانه، 4 درصد از مساحت كشور از شاخص پرتو فرابنفش متوسط برخوردار است كه استانهاي حاشيه درياي خزر را در بر مي گيرد. 54 درصد از سطح كشور كه نيمه شمالي كشور را شامل مي شود، شاخص زياد پرتو فرابنفش دريافت مي-كند و 42 درصد از مساحت كشور كه عموما استان هاي جنوبي كشور را در برمي گيرد، از ميزان شاخص خيلي زياد برخوردار است.

Ultraviolet radiation in the short wavelength range has a lot of energy and can cause skin and eye disorders, genetic DNA damage, immune system dysfunction and premature aging in humans. In this study, in order to calculate the amount of ultraviolet radiation, 94 points selected that represent the best distribution of the range. The ultraviolet index calculated in the period 2011-2000 for all months. Monthly and quarterly index of spatial distribution of the UV was studied using spatial analysis the IDW interpolation method. The results showed that the warm period of the year, higher altitudes and lower latitudes, especially in the provinces of Sistan and Baluchestan, Kerman, Hormozgan and Fars higher levels of ultraviolet radiation and the risk of eye damage and skin diseases is high. The provinces of Gilan, Mazandaran, Golestan, Ardebil, East Azerbaijan and West Azerbaijan receive less light. Different geostatistical methods evaluated to determine the best way to map the annual average for UV index. The results showed that four-dimensional spherical model technique with ordinary kriging is the most appropriate model parameters to fit the average annual ultraviolet light across Iran. Final map showed that the annual average of 4 percent of the total area of the country has an ultraviolet index consists of Caspian provinces. Nationally, 54 percent of the northern half of the country, including high ultraviolet index receive 42 percent of the area. Generally encompasses the southern provinces of the country, the index is very high.