كثرت‌گرايي جان هيك و نظريه ارجاع

Hick pluralism

جان هيك فيلسوف دين فقيد قرن بيستم، به نظريه‌پردازي در باب مسيله تنوع و كثرت ديني شهره آفاق است. او با اتخاذ مبادي و مباني گوناگون معرفت‌شناختي فلسفي سعي در طرح فرضيه‌اي تبييني دارد كه به باور او بهترين تبيين تكثر در جهان واقعي را ارايه دهد. هيك به لحاظ هستي‌شناختي وجود واقعيت غايي مستقل از ذهن و زبان را (البته در قالب رياليسم انتقادي) مي‌پذيرد، اما رياليسم فقط سويه هستي‌شناختي ندارد و داراي سويه‌هاي معرفت‌شناختي و دلالت‌شناختي نيز است. از اين جهت هيك راه ناهموار و دشواري را بايد طي كند. در اين مقاله با تحليل ديدگاه كثرت‌گرايانه او در تبيين تجربه ديني و معرفت‌شناسي آن، نشان مي‌دهيم وي با پذيرش نظريه توصيفي (فرگه ‌ـ راسلي) ارجاع (دلالت) به گونه‌اي ناواقع‌گرايي هستي‌شناختي تن مي‌دهد. ما با اشاره به لوازم و پيش‌فرض‌هاي مصرح و غير مصرح هيك در باب ارجاع و دلالت، از امكان التزام به اين لوازم بر طبق ديدگاه‌هايي كه خود هيك اتخاذ كرده است، پرسش مي‌كنيم. پرسش اين است كه نظريه ارجاعي كه هيك در باب واقعيت ديني مي‌پذيرد او را به منظري سازگار با ديدگاه ريالسيتي‌اش مي‌رساند يا خير؟

As a giant deceased philosopher of religion whose second anniversary of death is to be held accedingly, John Hick is renownedly celebrated for his endeavors to explain religious plurality and diversity. He up front strives to set forth an explanatory hypothesis that can portray the best explanation of this pluralism in the real world, adopting miscellaneous philo-epistemological elements. Hick, although having approved ontologically of the being of the ultimate reality of truth independent of mind and language(in a framework belonging to critical realism), does not maintain that realism possesses only an ontological nature but it also has epistemo-semantic dimensions. With this in mind, it is safe to say that there is a far long way for him to traverse. Analyzing his pluralistic standpoint in explaining religious experience and its related epistemology, the author’s main objective is to shed light upon the fact that he yields some kind of ontological anti-realism while adopting Fregean-Russelian descriptive theory of reference. In this regard, the author calls into question the reference theory and the possibility of being bound over these consequences from Hick’s viewpoint, pointing to his stipulated and implied pre-suppositions. The question to reaise is whether or not the theory of reference, adopted by Hick concerning religious reality, leads him to a view compatible with his realistic standpoint.