حدوث و بقاي نفس ناطقه و نفس استعلايي از ديدگاه ملاصدرا و كانت

The Creation of Rational Soul and Transcendental Soul and their Continuation of Bieng According to Mulla Sadra and Kant

ملاصدرا و كانت، به عنوان دو فيلسوف مهم اسلامي و غربي، تاكيد و تمركز ويژه‌اي بر مسيله «خود» يا «نفس» داشته‎اند. نفس از ديدگاه ملاصدرا معاني و مراتب گوناگوني دارد كه در برخي از آن‌ها، منفصل از بدن وجود داشته و در برخي مراتب، عين بدن مي‌شود و پس از طي مراحل نباتي و حيواني، عنوانِ نفس ناطقه بر آن قابل اطلاق است. اين نوشتار درصدد تبيين اين امر است كه حدوث نفس ناطقه با پذيرش عقل نظري ممكن مي‌شود اما بقاي آن، در فرايند رشد عقل نظري و عملي صورت مي‌پذيرد. اين مسيله با ديدگاه كانت به عنوان فيلسوفي معرفت‌شناس كه پيدايش نفس استعلايي را در كاركرد عقل نظري يا معرفت يقيني، و بقاي آن را صرفاً در كاركرد عقل عملي ميسر مي‌داند، قابل مقايسه است.

Mulla Sadra and Kant as two important Islamic and western philosophers have had peculiar concentration on the problem of the self or soul. According to Mulla Sadra, ‘self’ has different levels and degrees in which it occurs in different ways, in some degree it occurs independently, and in some other degree it becomes identical with body, and then through passing certain degrees, it occurs as rational soul. The present article tries to explain that the creation of the rational soul is possible by accepting theoretical intellect, but it continues to exist through the procedure of progress of theoretical and practical reason, and this is comparable to Kant, as an epistemologist philosopher, who holds that the creation of transcendental self depends upon the function of theoretical reason or certain knowledge, and the continuation of its being is based on the function of practical reason.