اثر ارتفاع بر خصوصيات مورفولوژيكي و بيوشيميايي برگ گياه گزنه ( Urtica dioica.L) در استان‌هاي مازندران و گلستان

Effect of altitude on morphological and biochemical characteristics of nettle (Urtica dioica L.) plant in Mazandaran and Golestan provinces

چكيده عوامل محيطي به‌عنوان مهم‌ترين عامل موثر بر صفات مورفولوژيكي و نيز بيان ژن‌هاي بيوسنتزكننده تركيبات ثانويه در گياهان دارويي مطرح مي‌باشد. در اين تحقيق اثر ارتفاع در دو استان مازندران و گلستان روي برخي خصوصيات مورفولوژيكي و بيوشيميايي گياه گزنه مورد بررسي قرار گرفت. نمونه‌برداري از مناطق مختلف در زمان گلدهي گياه صورت پذيرفت. داده‌‌ها در قالب طرح كاملاً تصادفي، بصورت آشيانه اي با استفاده از نرم‌افزار آماري SAS تجزيه و تحليل شدند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه اثر ارتفاع و اكوتيپ به‌صورت معني‌داري خصوصيات مورفولوژيك و بيوشيميايي گزنه را تحت تاثير قرار داد. نتايج نشان داد كه مقدار هر سه صفت طول و عرض برگ و نيز طول اندام هوايي گياه با افزايش ارتفاع از سطح دريا كاهش يافت به‌طوري كه كمترين ميزان طول و عرض برگ و كمترين ارتفاع گياه و نيز بيشترين ميزان كلروفيل در منطقه له كوه مازندران با ارتفاع 2250 متر بدست آمد.همچنين نتايج تجزيه و تحليل داده‌ها نشان داد كه ميزان تركيبات فنلي و فلاونوييد‌ها، اسيد كلروژنيك، اسيد كافييك و روتين در برگ گياه گزنه با افزايش ارتفاع بيشتر شد به نحوي كه بيشترين ميزان تركيبات فوق در در ارتفاع 2250 متري منطقه له كوه مازندران مشاهده گشت. واژگان كليدي: ارتفاع، فلاونوييد، فنل، گزنه، HPLC.

Environmental parameters are the most important factors affecting morphological characteristics and expression of biosynthetic genes of secondary metabolites in medicinal plants. In this study the effects of altitude on some morphological and biochemical characteristics of nettle were examined in Mazandaran and Golestan provinces. Sampling from different regions was done at the flowering stage of the plant. The data were analyzed in a CRD as nested by SAS software. The result of the analysis of variance showed a significant effect of altitude and ecotype on morphological and biochemical characteristics of nettle. The results revealed that with an increase in altitude above sea level, the length and width of the leaves and plant height were minimum while the chlorophyll content was maximum in Lehkooh region of Mazandaran at the altitude of 2250 meters. The results also indicated that the amount of phenolic and flavonoid compounds such as chlorogenic acid, caffeic acid, and rutin increased in leaf of nettle as the altitude increased so that the highest amount of compounds under study were observed in Lehkooh region of Mazandaran at altitude of 2250 meters.