تاثير چرا بر برخي ويژگي‌هاي فيزيولوژيكي و مورفولوژيكي گونه‌هاي Stachys lavandulifolia Vahl. وStachys turcomanica Trautva. در استان خراسان شمالي

The effect of grazing on some morphological and physiological characteristics of Stachys lavandulifolia Vahl. and Stachys turcomanica Trautv. from North-Khorasan province

چكيده چراي دام يكي از راه‌هاي بهره‌وري از اراضي است و از جمله عوامل محيطي محسوب مي‌شود كه اكوسيستم‌ها و رشد گياهان را تحت تاثير قرارداده و سبب تغييرات فيزيولوژيك و مورفولوژيك در گياهان مي‌شود. در اين پژوهش به‌منظور بررسي اثرات چراي دام بر صفات مورفولوژيكي و همچنين ميزان قندهاي محلول و فعاليت آنتي‌اكسيداني، دو گونه Stachys lavandulifolia‌ و Stachys turcomanica از چراگاه و منطقه قرق شده سيساب واقع در 35 كيلومتري بجنورد در استان خراسان شمالي انتخاب گرديد. دو منطقه به لحاظ ويژگي‌هاي فيزيكي همچون موقعيت جغرافيايي، ميزان بارندگي‌، ارتفاع و pH خاك يكسان بوده و توسط سيمي فلزي از يكديگر جدا شده بودند. نتايج بدست آمده از تجزيه و تحليل داده‌ها نشان داد تنش چرا بر روي تراكم كرك‌، ويژگي‌هاي برگ (طول برگ، عرض در 2/1، 3/1 و 3/2 طول برگ و سطح برگ)‌، اندازه و شكل دانه گرده اثر معني‌داري نداشت در حالي كه ميزان قندهاي محلول و فعاليت تركيبات آنتي اكسيداني در منطقه چراگاه افزايش معني‌داري يافتند. با توجه به نتايج حاصل از تحقيق حاضر به نظر مي‌رسد افزايش قند‌هاي محلول و تركيبات آنتي اكسيداني بدليل جبران خسارت وارده و بيانگر پلاستيسيتي بالا در اين گونه‌ها است. واژگان كليدي: چراگاه، خراسان شمالي، صفات مورفولوژيكي، صفات فيزيولوژيكي، lavandulifolia Stachys، Stachys turcomanica

Grazing is one of the ways of exploiting lands and is considered an environmental factor that influences ecosystems and the plant growth causing physiological and morphological changes in the plants. In this research to study the effect of grazing on morphological traits and also soluble sugar contents and antioxidant activities, two species, Stachys lavandulifolia and Stachys turcomanica were selected from grazed and ungrazed sites of the rangeland vegetation in Sisab, situated 35 Km away from Bojnoord, North Khorasan province. The two regions were relatively similar regarding physical parameters such as geographic location, altitude, precipitation, and soil pH and they were separated by a wire fence. The results showed that the grazing intensity did not have any significant effect on trichome density, leaf characters (leaf length and width of the leaves at 1/2, 1/3 and 2/3 of the leaf length and leaf area), size and form of pollen grain whereas the amount of soluble sugars and antioxidant activity increased significantly in the grazed sites. Based on the results of the present study, it seems that increase in soluble sugar and antioxidant compounds may have a compensation role and may imply the high plasticity of these species.