دوسوگرايي انسان در عرفان اسلامي

Human bilateralism in Islamic mysticism

انسان، اشرف مخلوقات، موجودي دوسوگرا است كه هم در خلقت و هم در سلوك ، به دو سوي نور و ظلمت گرايش دارد . بخشي از وجود او به عالم نور و بخشي به عالم ظلمت تعلق دارد . تمثيل نور و ظلمت و قرار گرفتن انسان در ميانه آن دو با استفاده از بياني نمادين مطرح شده است . روح و جسم. عقل و نفس. جام و نور يا جام و باده و همچنين آينه و نمد از عمده ترين عناوين تمثيل به شمار مي روند . زن و مرد بياني ديگر براي نمايش تقابل نمادين نور و ظلمت در حيطه ي آفرينش انسان مي باشد . تمثيلي كه در ميان ديگر فرهنگ ها و مذاهب نيز مي توان جنبه اي از آن را مشاهده كرد . علاوه بر اين زن خود داراي چهره اي دو سويه است . از طرفي نماد ظلمت در برابر مرد است و از طرفي ديگر سمبل نور حقيقي يعني حقيقت مطلق . ويژگي دوسوگرايي انسان، تحت تاثير تعلق وي به مفهوم و بحث گسترده اي موسوم به "حقيقت محمديه " شكل گرفته است؛ چرا كه حقيقت محمديه نيز كه انسان ، مهمترين مصداق آن به شمار مي رود، مفهومي دوسوگرا است كه نقش واسطه گري را بر عهده دارد.

Man, the superior to every creature, is a bilateral being who, both in creation and in behavior, tends toward divine light and darkness. A part of his existence pertains to the light and the other part to the world of darkness. Lights and darkness allegory and manʹs place among both of them are symbolically addressed. Body and soul, wisdom and ego, goblet and light or goblet and wine as well as mirror and felt are of the most major titles of allegory. Man and woman are another expression in order to show the reciprocal symbols of light and darkness in the creation domain; an allegory which can also be seen in the other cultures and religions. In addition, woman herself has a dual face. On the one hand, she is the symbol of darkness against man, and on the other, she is the symbol of real light that is, absolute reality. It is seems that, manʹs duality is influenced by an extensive argument entiteled "Haghighat – e Mohammadiyeh", because the inherent concept of Haghighat-e Mohammadiyeh, in which mankind is proposed to be the most significant evidence, is per se a dual concept that plays the intermediate role. Key words: Bilateralism, human being, creation, man, woman, allegory, Haghighat-e Mohammadiyeh.