نفش تعقل فلسفي در تعميق فهم قرآن كريم

The Role of Philosophical Reasoning in Deepening our Understanding of Holy Quran

به طور كلي، تمام علوم انساني متاثر از انگاره‌هاي فلسفي است و علم تفسير متون ديني از اين امر جدا نيست. به نظر مي‌رسد مفسراني كه در فلسفه صاحب تفكر و انديشه‌اند در مباني و روش تفسير و فهم آيات قرآن به قواعد و ملزومات روش تفلسف خود پايبند باشند. دغدغه و مسيله پژوهشِ حاضر فهم و شناخت امكانات منحصر به فردي است كه روش تعقل فلسفي در تفسير و فهم عميق آيات قرآن كريم در اختيار مفسر قرار مي‌دهد. براي تبيين و توضيح اين مسيله، با ابتنا بر نظريات موجود، ابتدا از مفاهيمي همچون تفسير و تاويل و عقل بحث مي‌شود و، سپس، با تبيين دقيق تفسير عقلي و تفاوت آن با تفسير به راي، ادله موافقان و مخالفان تفسير عقلي بيان مي‌گردد و با تمسك به نظريات مختلفي كه در باب رويكرد تعقل فلسفي به تفسير وجود دارد، مهم‌ترين امكانات تفسيري اين روش در فهم آموزه‌هاي وحياني بازشناسي مي‌شود. از اين رهگذر، نگاهي اجمالي به كاربست روش مذكور در تفسير الميزان، اثر شهير فيلسوف و مفسر قرآن كريم علامه طباطبايي?، خواهد شد.

Broadly speaking, all human sciences are influenced by philosophical paradigms and the Qurʹ?nic disciplinary of exegesis is an exception. It seems that the exegetes who are also men of thought and philosophy are committed to their philosophical principles and their implications when they engage in exegetical enterprise and understanding holy Qurʹ?n. The main concern of the present article is to identify the unique possibilities provided by philosophical method of reasoning in interpreting and deep understanding of the verses of holy Quran. On the basis of present views in exegesis of scriptures such concepts as exegesis, interpretation and reason are first discussed and then elaborate distinction is made between rational interpretation and exegesis by appealing to personal opinion and finally arguments for and against rational interpretation of Quran are to be dealt with so that one comes to recognition of the most important exegetical possibilities of this method in understanding revealed doctrines. In this way we will touch on the application of the method in Al-Mizan famous work of late Allama Tabatabae, the philosopher and exegete of holy Quran.