طراحي و ساخت نرم افزار غربالگري هيپوتيروئيدي و فنيلكتونوري نوزادان

Designing and Developing a Software for Hypothyroidism and Phenylketonuria Screening in Newborns

كم‌كاری مادرزادی تيروئيد از شايع‌ترين علل قابل پيشگيری عقب ماندگی‌ذهنی در دنيا است(1). در استان‌های مختلف ايران، از جمله اصفهان، برنامه غربالگری نوزدان از سال1382 اجرا می‌شود؛ اما در اجرای اين برنامه، مشكلاتی مانند عدم جواب‌دهی كتبی يا الكترونيك به كليه خانواده‌ها از سوی آزمايشگاه غربالگری نوزادان؛ عدم نظارت بر انجام نمونه‌گيری مجدد در موارد نياز به غربالگری مجدد؛ عدم نظارت بر ارسال نمونه‌های تهيه شده در مراكز نمونه‌گيری به آزمايشگاه؛ عدم نظارت بر بازه زمانی سپری شده از زمان تهيه نمونه تا ارسال آن و... وجود دارد؛ بنابراين برای رفع برخی از اين مشكلات، نرم‌افزاری در استان تهيه شد. هدف از اين مطالعه معرفی نرم‌افزار غربالگری هيپوتيروئيدی و فنيل‌كتونوری نوزادان و مزايا و كاربردهای آن در استان اصفهان برای مديريت مؤثر برنامه غربالگري؛ ارتقاء كيفيت اجرای فرآيندها در مراحل مختلف برنامه؛ كاهش هزينه‌های سازمان؛ حذف خطاهای فردی در نمونه‌گيری و ثبت اطلاعات و نهايتاً كاهش بيماری هيپوتيروئيدی است. پژوهش حاضر از نوع تحقيقات كاربردی است. پس از مشخص شدن مشكلات و جمع‌بندی نظرات كارشناسان و مديران درگير و با توجه به نياز مراكز بهداشتی، پروژه طراحی نرم‌افزار به مراحل: 1- شناسايی فرآيندهای كاری در سطوح مختلف ارائه خدمت؛ 2- شناسايی نوع ارتباطات بين فرآيندها؛ 3- بررسی فرم‌های ثبت اطلاعات و اطلاعات منتقل شده بين فرآيندها؛ 4- مصاحبه با افراد درگير در طرح؛ 5- تعيين نيازهای اطلاعاتی كاربران؛ 6- تهيه الگوی طراحی نرم‌افزار، انتخاب زبان برنامه‌نويسی و سيستم مديريت بانك اطلاعاتي؛ 7- كدنويسی نرم‌افزار و كسب نظرات كارشناسان و كاربران نهايی در مراحل مختلف؛ 8- ايجاد اصلاحات در هر مرحله از طراحی و 9- اجرای نرم‌افزار و استقرار آن در كل استان تقسيم شد. برنامه‌نويسی با نرم‌افزارDelphi.net و سيستم مديريت بانك اطلاعاتيSQL Server 2008 انجام شد. قسمت‌های مختلف نرم‌افزار شامل بخشی مربوط به رابط كاربر است كه در سه سطح طراحی شده است: سطح اول، ورود اطلاعات فرم شماره يك غربالگری در محل انجام نمونه‌گيری (خانه‌های بهداشت يا مراكز بهداشتی درمانی) كه توسط نمونه‌گير انجام می‌شود؛ سطح دوم، مركز بهداشت شهرستان كه وظيفه نظارت بر عملكرد صحيح نمونه‌گيران و ثبت صحيح اطلاعات و پيگيری ثبت و انجام نمونه‌گيری‌های مجدد را بر عهده دارد و سطح سوم، آزمايشگاه مرجع استان كه وظيفه دريافت و پذيرش نمونه‌ها در نرم‌افزار و انتقال نتايج آزمايش از دستگاه به نرم‌افزار را دارد. بخش ديگر خروجی‌ها بود كه در سطح مراكز بهداشتی درمانی، آزمايشگاه مرجع استانی و شبكه‌های بهداشت و درمان طراحی شد. بنابراين با توجه به مشكلات موجود در فرآيندهای برنامه غربالگری هايپوتيروئيدی، از زمان استفاده از اين نرم‌افزار، افزايش كيفيت و دقت در خدمات ارائه شده ‌و ثبت اطلاعات مربوطه، كاهش خطاهای فردی در ثبت اطلاعات، كاهش كارهای تكراری و وقت‌گير، صرفه‌جويی در بسياری از هزينه‌های متفرقه مانند پست، تلفن و...، كاهش نيروهای انسانی و بكارگيری آنها برای ارائه خدمات ديگر از جمله مزايايی است كه در سطح استان شاهد آن بوديم.

كم كاری مادرزادی تيروئيد از شايع ترين علل قابل پيشگيری (Hypothyroidism عقب ماندگی ذهنی در دنيا است ( 1). در استان هاي مختلف ايران، از جمله اصفهان، برنامه غربالگری نوزدان از سال 1382 اجرا می شود؛ اما در اجرای اين برنامه، مشكلاتی مانند عدم جواب دهی كتبی يا الكترونيك به كليه خانواد هها از سوی آزمايشگاه غربالگری نوزادان؛ عدم نظارت بر انجام نمون هگيری مجدد در موارد نياز به غربالگری مجدد؛ عدم نظارت بر ارسال نمون ههای تهيه شده در مراكز نمونه گيری به آزمايشگاه؛ عدم نظارت بر بازه زمانی سپری شده از زمان تهيه نمونه تا ارسال آن و... وجود دارد؛ بنابراين برای رفع برخی از اين مشكلات، نرم افزاری در استان تهيه شد. هدف از اين مطالعه معرفی نر مافزار غربالگری هيپوتيروئيدی و فنيل كتونوری نوزادان و مزايا و كاربردهای آن در استان اصفهان برای مديريت مؤثر برنامه غربالگري؛ ارتقاء كيفيت اجرای فرآيندها در مراحل مختلف برنامه؛ كاهش هزين ههای سازمان؛ حذف خطاهای فردی در نمونه گيری و ثبت اطلاعات و نهايتاً كاهش بيماري هيپوتيروئيدی است. پژوهش حاضر از نوع تحقيقات كاربردی است. پس از مشخص شدن مشكلات و جمع بندی نظرات كارشناسان و مديران درگير و با توجه به نياز مراكز بهداشتی، پروژه طراحی نرم افزار به مراحل: 1 - شناسايی فرآيندهای كاری در سطوح مختلف ارائه - خدمت؛ 2- شناسايی نوع ارتباطات بين فرآيندها؛ 3 بررسی فرم های ثبت اطلاعات و اطلاعات منتقل شده - بين فرآيندها؛ 4- مصاحبه با افراد درگير در طرح؛ 5 تعيين نيازهای اطلاعاتی كاربران؛ 6- تهيه الگوي طراحی نرم افزار، انتخاب زبان برنامه نويسی و سيستم مديريت بانك اطلاعاتي؛ 7- كدنويسی نرم افزار و كسب نظرات كارشناسان و كاربران نهايی در مراحل مختلف؛ 8- ايجاد اصلاحات در هر مرحله از طراحی و 9 - اجرای نرم افزار و استقرار آن در كل استان تقسيم و سيستم Delphi.net شد. برنامه نويسی با نرم افزار انجام SQL Server مديريت بانك اطلاعاتی 2008 شد. قسمت های مختلف نرم افزار شامل بخشی مربوط به است كه در سه سطح طراحی (Interface) رابط كاربر شده است: سطح اول، ورود اطلاعات فرم شماره يك غربالگری در محل انجام نمونه گيری (خانه های بهداشت يا مراكز بهداشتی درمانی) كه توسط نمونه گير انجام می شود؛ سطح دوم، مركز بهداشت شهرستان كه وظيفه نظارت بر عملكرد صحيح نمون هگيران و ثبت صحيح اطلاعات و پيگيری ثبت و انجام نمونه گيری های مجدد را بر عهده دارد و سطح سوم، آزمايشگاه مرجع استان كه وظيفه دريافت و پذيرش نمون هها در نر مافزار و انتقال نتايج آزمايش از دستگاه به نرم افزار را دارد. بخش ديگر خروجی ها بود كه در سطح مراكز بهداشتی درمانی، آزمايشگاه مرجع استانی و شبك ههاي بهداشت و درمان طراحی شد. بنابراين با توجه به مشكلات موجود در فرآيندهای برنامه غربالگري هايپوتيروئيدی، از زمان استفاده از اين نرم افزار، افزايش كيفيت و دقت در خدمات ارائه شده و ثبت اطلاعات مربوطه، كاهش خطاهای فردی در ثبت اطلاعات، كاهش كارهای تكراری و وقت گير، صرفه جويی در بسياری از هزينه های متفرقه مانند پست، تلفن و...، كاهش نيروهای انسانی و بكارگيری آنها برای ارائه خدمات ديگر از جمله مزايايی است كه در سطح استان شاهد آن بوديم.