قابوس، رقم جديد گندم نان مناسب كاشت در مناطق ديم گرمسيري ايران

Qaboos, a New Spring Bread Wheat Cultivar for Planting in Warm Dryland Areas of Iran

لاين CMSS00M02400S-030M-030WGY-030M-9M-0Y KAUZ/PASTOR//BAV92/RAYON (رقم قابوس) با منشا مركز بين‌المللي تحقيقات گندم و ذرت (CIMMYT) در سال زراعي 86-1385 در ايستگاه‌هاي گچساران و گنبد مورد ارزيابي اوليه قرار گرفت و با توجه به زودرسي، ارتفاع بوته و وزن هزار دانه مناسب انتخاب شد. اين لاين به دليل دارا بودن عملكرد دانه بالا و صفات زراعي مطلوب در آزمايش‌هاي مقدماتي و پيشرفته به مدت سه سال (91-1388) به همراه 16 لاين پيشرفته ديگر و رقم شاهد كوهدشت در آزمايش‌هاي يكنواخت سراسري در ايستگاه‌هاي گرمسيري گچساران، گنبد، مغان و خرم‌آباد ارزيابي شد. متوسط عملكرد رقم قابوس در تمام ايستگاه‌ها، 3514 كيلوگرم در هكتار بود كه در سطح احتمال پنج درصد نسبت به شاهد كوهدشت با عملكرد 3333 كيلوگرم در هكتار برتري داشت. قابوس داراي بهترين ميانگين رتبه با انحراف معيار كم و ضريب تغييرات درون مكاني بسيار كمي بود. در حاليكه رقم شاهد كوهدشت با ميانگين رتبه هفتم، كمترين ضريب تغييرات درون مكاني و انحراف معيار رتبه نسبتاً بالايي داشت. علاوه بر اين، رقم قابوس در شرايط آبياري تكميلي در مقايسه با شاهد سازگار كوهدشت در سطح احتمال پنج درصد، برتري معني‌داري داشت. تفاوت چشمگير اغلب مولفه‌هاي مرتبط با كيفيت نانوايي بويژه ميزان پروتيين، ارتفاع رسوب SDS، گلوتن تر و ميزان آب قابل جذب، از ديگر صفات برجسته اين رقم بود. همچنين در مقابل بيماري‌هاي مهم شايع در ايستگاه‌هاي هم اقليم در شرايط طبيعي و آلودگي مصنوعي مزرعه و گلخانه حساسيتي از خود نشان نداد.

The new line (KAUZ/PASTOR//BAV92/RAYON CMSS00M02400S-030M-030WGY-030M-9M-0Y) (Gaboos cultivar) was evaluated at Gachsaran and Gonbad Agricultural Research Stations in the first time in 2006-2007. Due to optimum earliness, plant height, kernel weight and successful performance of grain yield in observation nursery, preliminary and advanced yield trials (2007-2009), this genotype along to 16 promised lines and check (Koohdasht cv.) studied during three years (2009-2012) in uniform regional wheat yield trials in Gachsaran, Khoram Abad, Gonbad and Ilam stations. Three years average of grain yield across all stations for new cultivar was 3514 kg/ha which showed significant difference at 5% probability level in compare to check (3333 kg/ha), and also, considered line had 17 and 11 percent grain yield increasing with significant preference at 5% and 1% probability level in Gachsaran and Gonbad stations respectively. In view of stability parameters, Gaboos cultivar had the best rank with low standard deviation and small within location coefficient of variation among all advanced lines. Koohdasht cultivar (check) had seventh rank with partially high standard deviation of rank, but, the least within location coefficient of variation. Mean while, it has good preference for qualitative characteristics particularly: protein percent, wet gluten, gluten index, water absorption, seed hardiness, zeleny number, sodium dodecyl solphat and bread volume in compare to check. New cultivar has not showed remarkable susceptibility to important current diseases such as yellow rust, brown rust, common bunt and Fusarim head blight in warm dry land stations under natural infection and artificial inoculation conditions.