كليدواژه :
خسبيدن , نُبي , هُجير , مزيدن , beautiful , Book , Sleep , suck , world , گيهان
چكيده فارسي :
اين مقاله به برسي گونه‌هاي چندگانه برخي لغات فارسي، با نشان دادن سير تحوّل و مسير تحوّل آوايي آنها از زمان باستان تاكنون مي‌پردازد. اين واژه‌ها عبارت‌اند از : هُجير، خُجير و هُژير همه به معني «زيبا، پسنديده»؛ خروس، خروه و خروچ هر سه به معني «بانگ‌كننده، خروس»؛ رزه، رژه و رجه«ريسمان، طناب»؛ گيهان، كيهان، جيهان و جهان؛ جيوه، ژيوه و زيبق به معني «سيماب، فلز مايع درخشان و سخت»؛ نُپي، نُبي و نوي به معني «قرآن»؛ هرزه (هرز)، خُله «هرزگي» (خُل «نادان») و يله «آزاد، رها، ول»؛ برخي از اين واژه‌ها فعل هستند: جاويدن (جويدن)، چاويدن و ژاويدن «نشخواركردن»؛ خپسيدن، خفسيدن، خسپيدن و خسبيدن به معني «خوابيدن»؛ ساويدن، سابيدن و ساييدن به معنيِ «ماليدن، سودن»؛ مزيدن، مژيدن و مكيدن به معني «مك‌زدن».
چكيده لاتين :
This article studies some variant of a number of phonetic changes in New Persian words, originating from Old Iranian language. Phonological analysis of these words indicates how they changed and entered new Persian. These words are: hoj?r, xoj?r and ho??r ‘pleasing, nice, beautiful’; xur?s, xur?h and xur?? ‘rooster’; rezah, re?ah and rajah ‘rope, string’; g?h?n, k?h?n, j?h?n and jah?n ‘world’; j?veh, ??veh and z?baq ‘mercury, quicksilver’; n?p?, n?b? and nuv? ‘the sacred book, qur’an’; harzeh (cf. harz) ‘profligacy’, xoleh (cf. xol) ‘ignorant, foolish person, fool’ and yaleh ‘free, loose’; and some of these words are verbs: j?v?dan (jav?dan), ??v?dan and ??v?dan ‘to chew’; xups?dan, xufs?dan, xusp?dan and xusb?dan ‘to sleep’; s?v?dan, s?b?dan and s?y?dan ‘to rub away, to grind, to scratch’; maz?dan, ma??dan and mak?dan ‘to suck’.
