تاملي در تلقي ژيلسون از هستي شناسي ابن سينا

A Critical Reveiw on Gilsonʹʹs Understanding of Ibn Sinaʹʹs Ontology

اتين ژيلسون (1884 ـ 1978) قرون وسطا شناسي كه به فيلسوفان اين دوره به خصوص توماس آكويناس علاقه فراواني دارد، در اثر معروف خود، هستي در انديشه فيلسوفان ديدگاه‌هاي ابن‌سينا را به عنوان فيلسوفي كه انديشه‌هاي او در قرون وسطا بسيار تاثيرگذار بوده است، در چندين مساله از جمله ماهيت لابشرط، زيادت وجود بر ماهيت، امكان ذاتي و قاعده عليت گزارش و نقادي كرده است. از نظر ژيلسون، ماهيت لابشرط قابل تصور نيست؛ زيادت وجود بر ماهيت، يك مفهوم ديني است تا فلسفي؛ امكان ذاتي يك فرض تناقض‌آميز است و قاعده عليت به موجَبيت واجب تعالي منتهي مي‌گردد. نوشتار حاضر، ابتدا تلقي ژيلسون از ديدگاه‌هاي ابن‌سينا در هر مساله را بازگو مي‌كند. سپس به نقدهاي ژيلسون كه به زعم او، هستي‌شناسي ابن‌سينا را با چالش روبرو كرده است، مي‌پردازد. همچنين ديدگاه‌هاي ژيلسون و نقدهاي او نقادي و ارزيابي مجدد مي‌شود.

Etienne Gilson (1884-1978), a scholar of Medieval ages who shows much interest in Medieval philosophers, especially in Thomas Aquinas, in his famous work, Being and Some Philosophers, gives an account of the views of Ibn Sina as a philosopher whose thoughts were highly influential in Middle Ages and and criticized several problems of his philosophy including unconditioned quiddity, addition of existence to quiddity , essential contingency and principle of causality. According to Gilson unconditioned quiddity is inconceivable. The problem of existence as additional to quiddty is also more a matter of religion than that of philosophy. Essential contingency is a contradictory assumption and the principle of causality leads to unfree-will of God Almighty. The present article is to give first an account of what Gilson understands to be Ibn Sinaʹs views in each problem and then deals with criticisms of Gilson which in his view challenge the ontology of Ibn Sina. Finally a critical analysis of Gilsonʹs views as well as his critiques will be given.