بازخواني تقرير ابن سينا از برهان صديقين

Restatement of Avicinaʹʹs Formulation of The Proof of the Sincere

مساله اصلي اين مقاله تقرير ابن سينا از برهانِ صدّيقين است. براي تبيين اين مساله مي‌توان پرسيد سرآغاز طرح برهان صديقين به كدام يك از حكماي اسلامي باز مي‌گردد؟ تقرير ابن‌سينا به عنوان يكي از حكماي اسلامي، بلكه به عنوان رييس حكماي اسلامي چيست و چه فرقي با ديگر تقريرها دارد. چه اشكال‌ها و ايرادهايي بر تقرير او مطرح شده يا ممكن است مطرح شود؟ آيا مي‌توان از تقرير ابن‌سينا در مقابل اشكال‌هاي مذكور دفاع كرد؟ در اين مقاله با بررسي پرسش‌هاي مذكور به اين نتيجه مي‌رسيم كه نخستين حكيمي كه روش صديقين در اثبات واجب‌الوجود را مطرح كرد، فارابي در كتاب فصوص الحكم است. همچنين نخستين حكيمي كه تقريري بر اساس روش صديقين ارايه كرده است، ابن‌سينا مي‌باشد كه در پنج اثر خود آن را مطرح كرده است. نكته قابل ذكر اينكه هيچ كدام از اشكال‌ها قادر به متزلزل ساختن تقرير ابن‌سينا نيست.

The main theme of this article is the statement of the proof of the Sincere by Ibn Sina. In order to determine his crucial part one should raise such questions as: what is the origin of the demonstration and who for the first time offered it? What is the nature of this proof formulation by Ibn Sina as one, or rather, the most prominent among Islamic philosophers and what is the distinctive feature of his statement of this demonstration? What objections are so far raised or can be made to this argument? Can these objections and doubts be removed and so his statement of it be tenable? In answering these questions we come to the conclusion that Al-Farabi is the first philosopher to have presented the Proof of the Sincere in his fusus al-Hikam (Bezels of Wisdom) and that Avicina was the first who developed a statement of it on the basis of the Sincereʹs method in five of his works. It is worth noting that none of the objections raised could undermine Ibn Sinaʹs statement of this proof.