رابطه نفس و بدن از ديدگاه ملاصدرا

Mulla Sadra’s View on Relation of Soul and Body

مسيله نفس و بدن و رابطه آن دو، از مسايل ديرين فلسفي است كه به طور جدي ذهن فيلسوفان را در همه قرون و اعصار به خود مشغول كرده است. اين مسيله كه در غرب، از آن به problem mind – body ياد مي‌شود، امروزه يكي از جدي‌ترين مسايل فلسفه ذهن معاصر است. با وجود تلاش‌هاي زيادي كه فيلسوفان ذهن امروز، به كار برده‌اند، قادر به ارايه تبيين معقولي از اين مسيله نيستند. در فلسفه اسلامي نيز تا قبل از ملاصدرا، تبيين موجّه و معقولي از اين مسيله ارايه نشده بود اما ملاصدرا با ابداع مباني فلسفي جديد، از قبيل اصالت وجود، تشكيك در وجود و حركت جوهري، طرحي نو از كل مسايل فلسفي از جمله مسايل نفس ارايه داد كه تا قبل از او بي‌سابقه بوده است. ملاصدرا با رد نظريه قدم نفس و حدوث روحاني آن، ديدگاه ديگري كه در نحوه پيدايش نفس بر مي‌گزيند كه به «جسمانيه الحدوث» بودن نفس معروف است. او بر همين مبنا نفس را جوهري سيّال مي‌داند كه از بدايت جسمانيت خود تا غايت روحانيتش همواره در جنبش و تحرك ذاتي است. ملاصدرا بر مبناي حدوث جسماني نفس و حركت جوهري آن، رابطه نفس و بدن را رابطه اتحادي و بر همين مبنا انسان را حقيقتي ذومراتب مي‌داند و در نتيجه از اين طريق، تاثير و تاثر متقابل نفس و بدن را تبيين مي‌كند.

The problem of soul and body and their relation is from early time a matter of debate in philosophy in such a way that drew the attention of philosophers in all times and quarters. This problem discussed as mind-body problem in western circles of thought is one the most serious problems in the modern philosophy of mind. Despite all efforts made by contemporary philosophers of mind the problem has not so far received a reasonable and justified account. Also in Islamic Philosophy no reasonable explanation of the soul was given before Mulla Sadra. By introducing new philosophical principles such as fundamental reality of being, gradation of being and substantial motion, Mulla Sadra made a drastic change in whole philosophical problems including soul and related issues, providing solutions unprecedented in philosophy hitherto. He rejected the theory of eternity of soul and its spiritual origination and offered a new theory on soul’s coming to being which is known as “corporeal origination of the soul”. Accordingly the soul is changing substance which from its initial corporeality to its ultimate spirituality is in constant change and essential dynamism. On the ground of initial corporeality of the soul and its substantial motion Mulla Sadra envisage the relation of soul and body as organic and so human being as reality of degrees. It is on these lines that Sadra explains the mutual relations of soul and body.