اثربخشي الگوي تفكرانتقادي پاول بر گرايش به تفكرانتقادي و مهارت‌هاي زندگي دانش‌آموزان با توجه به نقش تعديلي سبك‌هاي تفكر واگرا و همگرا

Effectiveness of Paul’s critical thinking model on students’ critical thinking disposition and life skills with regard to the moderating role of divergent and convergent thinking styles

چكيده: هدف پژوهش حاضر بررسي اثربخشي الگوي تفكر انتقادي پاول بر گرايش به تفكر انتقادي و مهارت‌هاي زندگي با توجه به نقش تعديلي سبك‌هاي تفكر همگرا و واگرا بود. به اين منظور به شيوه هدفمند و غربالگري با استفاده از پرسش‌نامه كلب از بين440 دانش‌آموز‌، 120 نفر انتخاب و در چهار گروه30 نفري به‌صورت تصادفي‌، دوگروه آزمايش و كنترل (همگرا- واگرا) جايگزين شدند. پرسش‌نامه تفكر انتقادي كاليفرنيا و مهارت‌هاي زندگي به‌عنوان پيش‌آزمون توسط گروه‌ها تكميل شد. براي گروه آزمايش طي10جلسه مهارت‌هاي زندگي (همدلي‌، روابط بين‌فردي‌، مقابله با هيجانات‌، تفكر انتقادي‌خلاق‌، حل مسيله‌، خود‌آگاهي هيجاني‌، تصميم‌گيري‌، ارتباط موثر و مقابله با استرس) با الگوي پاول و براي گروه‌هاي كنترل با روش سخنراني آموزش داده شد. سپس از گروه‌ها پس‌آزمون به عمل آمد و داده‌ها مورد تجزيه و تحليل قرار گرفتند. نتايج نشان داد: استفاده از متغير تعديل‌كننده موجب مي‌شود كه: 1. گروه همگراي آزمايش در عملِ منظم، گرايش به موقعيت حل مسيله و تحليلي بودن؛ و گروه واگراي آزمايش در حقيقت‌جويي و كنجكاوي بالاترين نمرات را به‌دست آورند؛ و ‌2‌.گروه همگراي آزمايش در تصميم‌گيري و ارتباط موثر؛ و گروه واگراي آزمايش در همدلي، تفكر انتقادي و خلاق بالاترين نمره را كسب كنند. نتيجه: سبك‌هاي تفكر (واگرا- همگرا) قادرند اثرات آموزش تفكرانتقادي بر گرايش به تفكر انتقادي و مهارت‌هاي زندگي را تعديل كنند.

The aim of this study was the investigation of effectiveness of Paul’s critical thinking model on critical thinking disposition and life skills with regard to the mediating role of divergent and convergent thinking styles. The research population consisted of 440 students and the research sample included 120 students who were selected using purposeful sampling method and screening by Kolb’s learning styles inventory. Then, they were randomly divided into 4 groups (30 students in each group), including 2 experimental (divergent and convergent) and two control (divergent and convergent) groups. All 4 groups completed the California critical thinking disposition and life skills questionnaire as pre-test. Ten life styles were instructed to experimental groups, using Paul’s model and control groups were instructed using lecture method. Then, all groups took part in the post-test and finally the data was analyzed. The results showed that the use of moderating variable (convergent and divergent thinking styles) leaded in: 1. Getting the highest score in systematic function, disposition to problem solving situation and being analytic by the experimental convergent group (ECG); and getting the highest score in truth seeking and being inquisitive by the experimental divergent group (EDG).2. Getting the highest score in decision making and effective communication by the ECG; and getting the highest score in empathy, critical and creative thinking by the EDG. It could be concluded that the moderating variable could moderate the effect of instructing critical thinking, using Paul’s model on critical thinking disposition and life skills of students.