بازتاب روح زنانه در ادبيات نمايشي دفاع مقدس (با مطالعه پنج نمايشنامه نمونه)

Reaction of womanʹʹs sprit in secret defence drama (with studying of five plays)

در اين پژوهش، كه به روش توصيفي‌ـ تحليلي انجام شده است، با بهره‏گيري از رويكردي اسطوره‏اي‌ـ روان‌شناختي، با بررسي شخصيتِ قهرمانان زنِ پنج نمايشنامه نمونه، به اين مسيله اساسي خواهيم پرداخت كه تصوير زنان در ادبيات نمايشي دفاع مقدس تا چه ميزان با مبانيِ ارزشي دفاع ‏مقدس هم‏خواني دارد و در اين آثار در ترسيم چهره زني راستين، كه درگير جنگي ناخواسته است، تا چه حد مسيري هم‏پاي ارزش‏هاي فرهنگ دفاع مقدس پيموده‏ شده است؟ در اين مقاله، از ويژگي‏هاي «كهن‏الگوي زن‏طبيعي»، كه برگرفته از ديدگاه‏هاي كارل گوستاو يونگ است، بهره گرفته‏ايم؛ كهن‏الگويي كه در بررسي‏هاي ادبي و هنري كشورمان كمتر بدان توجه شده است. در بخش نخستِ مقاله، به بررسي ويژگي‏هاي روان‌شناسانه و اسطوره‏شناسانه كهن‏الگوي زن‏طبيعي پرداخته و تاثيرات فرهنگي و ساير عوامل را بر آن بررسي كرده‏ايم. در بخش‏هاي ديگر، ضمن برشمردن خصايص زن‏طبيعي، به تطبيق اين ويژگي‏ها با تصوير زن در نمايشنامه‏هاي نمونه دفاع ‏مقدس پرداخته‏ايم. در نتيجه مقاله آمده است كه در ادبيات نمايشي دفاع ‏مقدس نبودِ خلاقيت، سرزِندگي، و شادي و نشاط در زندگي قهرمانانِ زن به امري معمول تبديل شده است. شناخت هرچه بهتر كهن‏الگوي زن‏طبيعي مي‏تواند زمينه‏اي را فراهم آورد كه با حفظ ارزش‏ها بتوان آثاري آفريد كه زن با طبيعت راستين خود به تصوير درآيد. هدف از اين پژوهش، ارزشگذاريِ «ادبيات نمايشي دفاع‏ مقدس» از طريق ديدگاه‏هاي يونگ نيست، بلكه اين مطالعه به دنبال آن است تا نشان دهد كه خواه پژوهش براساس نظريات يونگ باشد و خواه هر روان‌شناس و فيلسوف ديگر، چگونه مي‏تواند به شناخت بيشتر از شخصيت زن در اين آثار بينجامد؛ شناختي كه مي‏تواند ما را از هرگونه بي‏راهه، كه با مباني ارزشي منافات دارد، دور كند و در ترسيم چهره‏اي راستين از زنان غيور كشورمان ياري‌مان دهد.

In this project have been done in descriptive-analyze method, mid utilize from mythology-psychology by studying women characters in five plays. We are searching traits of “wild woman archetype” in secret defense drama. This archetype has been formed from theories of Carel Gustave Yung, unregarded in literary and artistically studying in my country. Important asking in this article is introducing traits of wild woman archetype (that it is picture from true nature of women). We understand about reaction of these traits into secret defense drama and lack of one or several traits or overhand, inordinate emphasis on one or several traits, what respect does find with worth while sense of secret defense? In first part, psychologize, sociological and mythologic traits of wild woman archetype are studied and we have studied about cultural sensations and other elements on it. In another parts, we recount traits of wild woman and reconcile them with picture of woman in secret defense drama. In deduction are said, two traits about rellion and patience are into whole of women of sampling plays, but another traits that these are very important in personaly and social life of wild woman, creating life, vivacity and laugh aren’t into any plays. In secret defense drama, lack of creating, vivacity and joyance in protagonist woman’s life is very usual. Better recognition from wild woman archetype is able to make plat for imaging women with true nature and keeping values. Purpose of this project isn’t costing on secret defense drama by theories of Yung, rather show whether project will be about theories of Yung or another psychologists and philosophers is able to get more recognition about woman character in this plays.