بررسي زمينه و علل بي‌رغبتي نگارگران مسلمان به شمايل‌نگاري پيامبر اسلام (ص) تا قبل از دوره ايلخاني

A Research on the Context and Reasons of Muslim Painters’ Reluctance to the Islam’s Prophet’s (S.W.A.) Iconography in Painting before the Ilkhanid Period

اگرچه پژوهشگران درباره نخستين تصوير از پيامبر در نگارگري اختلاف نظر دارند اما بايد پذيرفت كه با ظهور ايلخانان در ايران شمايل‌نگاري به رشد چشمگيري دست يافت و پرسش اينجاست كه چرا تا پيش از اين عصر تصويرگري پيامبر چندان مورد توجه نگارگران مسلمان قرار نگرفته بود؟ به سخني ديگر، چرا هنگامي كه مسلمانان با فرهنگ و تمدن مسيحي آشنا شدند از شمايل‌نگاري مسيحي تاثيري نپذيرفتند؟ هدف از اين پژوهش آن است كه با نقد ديدگاه مورخان هنر و بررسي ميزان تاثيرگذاري فقه تصوير به زمينه و علل بي‌رغبتي هنرمندان نسبت به شمايل‌نگاري پيامبر پي ببريم. بنا به يافته‌هاي اين مقاله، مضامين علمي و افسانه‌اي كتاب‌هايي كه براي تصويرسازي انتخاب مي‌شدند اين زمينه را براي نگارگران فراهم نمي‌كرد تا به شمايل‌نگاري دست بزنند و از ديگرسو ديدگاه مسلمانان و مقام و موقعيت پيامبر اين ميل را در نگارگران به وجود نمي‌آورد تا بتوانند شمايل‌نگاري كنند. روش تحقيق اين نوشتار تحليلي‌توصيفي است و ابزار گردآوري اطلاعات كتابخانه‌اي است.

Although researchers disagree about the prophet’s first illustration, it should be accepted that following the emergence of the Ilkhanids in Iran, iconography made considerable progress, and the question here is why prior to this era, illustration of prophet hasn’t been paid much attention to by Muslim painters? In other words, why Muslims were not influenced by the Christian iconography when they were introduced to the Christian civilization and culture? The aim of this essay is to find out the context and reasons of reluctance of the artists to prophet’s iconography through the criticism of art historiansʹ views and the scrutiny of the influence of jurisprudence of illustration. The findings of this research indicate that the scientific and legendary contents of the books chosen for illustration didnʹt provide the painters with a context for iconography, and principles of the Muslims and prophetsʹ high statuses on the other hand, didnʹt create the tendency for the painters in order to be able to do iconography. The research is conducted based on library sources, using analytical- descriptive method.