بررسي فقر خانوارهاي عشايري در دوره خشكسالي و شناسايي عوامل تعيين كننده آن در استان فارس

A Review on Poverty of Nomad Households in Drought Period and Identification of Its Determinants in Fars Province of Iran

در مطالعه حاضر، بيشتر آمار و اطلاعات مورد نياز به صورت پيمايشي و از طريق تكميل 457 پرسشنامه از خانوارهاي عشايري استان فارس و با استفاده از روش نمونه گيري تصادفي خوشه اي سه مرحله اي به دست آمد. در تجزيه و تحليل اطلاعات، از شاخص بارش استانداردشده در قالب معيار تعيين وضعيت خشكسالي استفاده شد. همچنين، براي بررسي فقر، از شاخص هاي نسبت سرشمار و شكاف فقر و به منظور تعيين عوامل موثر بر احتمال فقر خانوارهاي عشايري در دوره خشكسالي، از مدل توبيت استفاده شد. نتايج نشان داد كه افزايش 5/17 درصدي شكاف فقر در اين دوره از مسايل بسيار مهم به شمار مي رود. بررسي عوامل تعيين كننده در اين زمينه بيانگر آن است كه در صورت بروز خشكسالي، ساختار اجتماعي جامعه عشايري با اتكاي آن بر دانش بومي مهم ترين عامل كاهنده احتمال فقر خانوارهاي عشايري است و منابع آب سطحي و زيرسطحي نامطمين را مي توان عمده ترين و اساسي ترين عامل بروز پديده فقر در اين جامعه دانست. بر اين اساس، براي مقابله با فقر عشاير در دوره خشكسالي، تمركز بر شناسايي نقاط قوت حاكم بر ساختار اجتماعي عشاير و تعميم آنها و نيز ايجاد منابع آب مطمين توصيه مي شود.

This study investigated nomad households’ poverty in drought period and identified its determinants in Fars province of Iran. Data were gathered by 457 questionnaires from the nomad families through three-stage cluster random sampling. Standardized precipitation index was used to classify drought severity, the headcount poverty and poverty gap indexes were used to determine the poverty situation, and the Tobit model was used to determine the factors affecting poverty probability. The result revealed that an increase of 17.5 percent in the poverty gap is very important in the drought period. Investigating the determinants indicated that the social structure of nomads based on their local knowledge was the most important factor in reducing the poverty gap in drought conditions; and unreliable water resources were known as the most important and most fundamental cause of increasing poverty in the nomad society. Accordingly, to combat the poverty of nomads in such periods, the study suggests focusing on identification of strengths of nomad social structure and generalizing them as well as creating safe water resources.