تأثير شرط بر وضعيت عقد

The Impact of Condition on the Contract Status

شرط ضمن عقد، نهادی است كه در حقوق اسلام شناسایی شده ولی درباره تأثیر آن بر وضعیت عقد در دو مرحله تشكیل و بقای عقد در بین صاحب نظران اختلاف است. درمرحله تشكیل عقد، اختلاف ناشی از حیث ارتباط شرط با موضوع عقد است كه در این باره از میان نظریات جزیی از موضوع بودن، وصف یا تابع بودن یا مستقل بودن، نظر اخیر با قواعد حقوقی و قصد طرفین مطابق‌تر است كه قاعدتاً عدم اعتبار شرط، اثر بر اعتبار عقد نخواهد داشت. در مرحله بقای عقد نیز اختلاف ناشی از نقش شرط در قصد طرفین مطرح است كه بعضی به نحو وحدت مطلوب معتقد شده‌اند كه انتفای شرط موجب انفساخ عقد می‌شود، بعضی به تعدد مطلوب یكسان كه بطلان شرط موجب انفساخ قسمتی از عقد می‌شود و بعضی معتقد به تعدد اصل و فرع شده كه انتفای شرط موجب انفساخ عقد نمی‌شود بلكه موجب خیار برای مشروط له می‌شود و این دیدگاه با قواعد حقوقی و ماهیت شرط منطبق‌تر است.

The condition within the contract is a principle that has been recognized in the Islamic Law but there is disagreement among the authorities concerning its impact on the condition of the contract in the two stages of formation and continuation of the contract. In the formation stage, the difference is in terms of the relation between the condition and the subject, concerning which, from among the views of being part of the subject, being a description or a subordinate, and being independent, the latter view is more conforming to the legal rules and the intention of the two parties, according to which, the invalidity of condition would not have any effect on the validity of the contract. In the continuation stage of the contract, the difference is a result of the role of condition in the intention of the two parties; since some have by a single objective (waḥdat-i maṭlūb) come to believe that denial of the condition causes cancellation of the contract. Some maintain the multiple objectives (ta‘addud-i maṭlūb), according to which invalidation of the condition causes the cancellation of part of the contract; and some believe in the multiplicity of the main (i.e., the contract) and the peripheral (i.e., the condition), according to which, denial of the condition does not cause the cancellation of the contract; rather, it would lead to option (khīyār) for the party in whose favor the condition is set (mashrutun lah). This latter viewpoint is more conforming to the legal rules and the nature of condition.