تحليل مكاني و زماني تغييرات آب مجازي گندم در استان سيستان و بلوچستان

Spatial and temporal analyses of the wheat virtual water variations in Sistan and Blouchestan Province

در اين پژوهش، تغييرات مكاني و زماني ميزان آب مجازي گندم به عنوان يكي از محصولات استراتژيك استان سيستان و بلوچستان، بررسي شد. براي اين منظور، از داده هاي 12 ساله هواشناسي، عملكرد محصول، سطح زيركشت و شيوه آبياري استفاده شد. متوسط 12 ساله آب مصرفي خالص براي توليد گندم در استان برابر 303 ميليون مترمكعب بود كه 2/9 درصد آن از طريق آب سبز تامين شد. ميزان خالص آب مجازي بين مقادير 59/1 (شهرستان خاش) تا 18/6 (شهرستان زابل) مترمكعب بر كيلوگرم متغير بود و ميانگين 12 ساله آن در سطح استان برابر با 42/3 مترمكعب بر كيلوگرم به‌دست آمد. ميانگين واردات و صادرات آب مجازي استان به ترتيب 1043 و 2/43 ميليون مترمكعب بود و شهرستان هاي زاهدان و زهك به ترتيب بزرگ‌ترين واردكننده و صادركننده آب مجازي استان بودند. نتايج نشان داد كه 10 درصد كاهش تلفات آب در نتيجه ي بهبود راندمان آبياري، مي تواند با 7/11 درصد كاهش در ميزان آب مصرفي براي توليد گندم، شاخص خودكفايي را 2/18 درصد افزايش و وابستگي به واردات آب مجازي به استان را تا 62/3 درصد كاهش دهد.

The spatial and temporal variation of wheat virtual water, as one of the strategic product in Sistan and Blouchestan Province, has been investigated. To this end, the 12 year weather data, yield, cultivated area and irrigation method were used. The 12 year average of the net wheat water use was 303 million cube meter from which 9.2 percentage was supplied by green water. Regardless of the irrigation efficiency, the net virtual water varied among 1.59 (Khash City) to 6.18 (Zabol City) meter cube per kilogram and its 12-year average was 3.42 meter cube per kilogram in the whole province. Considering the real water volume allocated to the wheat, the 12-year average of the imported and exported virtual water in the entire province was 1043 and 43.2 million cube meter, respectively, and Zahedan and Zehak were, respectively, the biggest importer and exporter of the virtual water. Results showed that decreasing the water loss by 10 percentages through improving irrigation efficiency would increase the sel-sufficiency in whaet production by 18.2% and decrease the dependency to virtual water import by 3.62 percentages due to 11.7 percentage decrease in wheat water use.