حكمت متعاليه و منطقِ طريقِ اولايي

The Transcendent Philosophy and a Fortiori Logic

حكمت متعاليه بر چه منطقي استوار است؟ در اين مقاله و در پاسخ به اين پرسش مهم، «منطق طريقِ اولايي» موضوع بحث قرار گرفته است؛ اين منطق نه تنها تاثير مراتب تشكيكي وجود را بر ساختار قضايا و احكام نشان ميدهد بلكه استخراج قضاياي حاصل از مقايسه امور وجودي و عدمي را نيز تبيين مينمايد. منطق طريق اولايي را ميتوان در بسياري از آيات قرآن نيز رديابي نمود. فرض اين نوشتار بر اينست كه سير تاريخي فلسفه اسلامي از مشا تا حكمت متعاليه با نيت توجيه‌ ‌گزاره‌هاي ديني، نشان از مشابهت منطق نهفته در ساختار آن با منطق برآمده از متون ديني دارد. صحت اين فرضيه نشانگر تاثير بارز اسلام بر حكمت متعاليه خواهد بود كه از طريق آن تسميه اين فلسفه به «اسلامي» توجيه مناسب خود را باز مي‌يابد.

On which logic is the Transcendent Philosophy based? In response to this important question, this paper refers to a fortiori logic. This logic not only reveals the effect of the graded levels of existence on the structure of propositions and judgments but also explains the propositions inferred from the comparison of existential and non-existential affairs. The important point here is that a fortiori logic can be traced in many of the Qur’anic verses. This paper presupposes that the historical development of Islamic philosophy, from the Peripatetic philosophy to the Transcendent Philosophy with the intention to justify religious statements, indicates the similarity between the logic inherent in its structure with the logic derived from religious texts. The truth of this assumption marks the obvious effect of Islam on the Transcendent Philosophy, through which we can properly justify the use of the attribute of “Islamic” for this philosophy.