امكان ذاتي و امكان استعدادي از نظر ملاصدرا و علامه طباطبايي

Essential Possibility and Potential Possibility in Mulla Sadra and ‘Allamah Tabataba’i

صدرالمتالهين در ابتدا امكان ذاتي و امكان استعدادي را مشترك لفظي ميداند ولي در نهايت قول به اشتراك معنوي آنها را پذيرفته و هردو را از سنخ معقولات ثانيه» فلسفي قلمداد ميكند كه به وجود منشا انتزاعشان موجودند. او در مباحث قوه و فعل كتاب اسفار‌ ‌گامي جلوتر گذارده و امكان استعدادي را از سنخ معقولات ثانيه» فلسفي‌يي ميداند كه از وجود في غيره و ربط و نسبت خارجي انتزاع ميشود، اما پاسخ وي به شبهه» «اضافه» موجود به معدوم» نيز محل اشكال و تامل است. علامه طباطبايي ضمن پذيرش وجود امكان استعدادي بنحو وجود في غيره و رابط و ارايه» تبيين صحيحي از چگونگي اين ربط و نسبت در خارج، پاسخ مناسبي براي شبهه» مذكور فراهم مي‌آورد و برهان بديع خود را در باب خروج از قوه به فعل ارايه ميكند.

Mulla Sadra, initially, considers essential and potential possibilities to be homonyms but, finally, he accepts their polysemous relationship and maintains that both of them are of the type of secondary philosophical intelligibles, which exist through the existence of their origin. In the discussion of potency and act in al-Asfar, he goes even further and considers potential possibility to be of the type of the secondary philosophical intelligibles which are abstracted from existence in the other and external relation. However, his response to the question (the relation existing through non-being) is not convincing and raises some doubts. While accepting the existence of potential possibility through existence in the other and relation, and providing a correct explanation of the quality of this relation in the outside, ‘Allamah Tabataba’i gives an appropriate response to the above question. In this way he presents his innovative argument regarding moving from potency to act.