تحول مسيله «كلي و جزيي» در فلسفه اصالت وجودي ملاصدرا

Transformation of the Problem of “the Universal and the Particular” in Mulla Sadra’s Philosophy of Principiality of Existence

يكي از مباحث منطقي كه با پذيرش اصالت وجود دستخوش تحول جدي شد، مسيله «كلي و جزيي» است. ملاصدرا در اين مسيله با بهره‌گيري از اصالت وجود و فروع برآمده از آن، نظريه جمهور حكما را متحول كرده و آن را بگونه‌يي متناسب با مباني فلسفه اصالت وجودي خود بازسازي نمود. از نظر ملاصدرا ملاك كليت، وجود عقلي و ملاك جزييت، وجود خاص مادي و مثالي است. معلوم براي رسيدن به مرتبه كليت بايد از وجود خاص مادي و مثالي تجريد شود. اين تجريد، حقيقتي متفاوت با تجريد تقشيري جمهور حكما دارد و ميتوان از آن به «تجريد ارتقايي» تعبير كرد. بعقيده ملاصدرا اشكال معروف «اجتماع كليت و جزييت» با مباني جمهور حكما قابل رفع نيست اما با مباني اصالت وجودي او بسادگي برطرف ميشود. همچنين، به اعتقاد وي تعريف اشتراك، اضافه وجودي موجود عقلي به افراد است نه حضور بالقوه ماهيت در افراد.

One of the logical discussions which undergoes serious changes by accepting the principiality of existence is the problem of “the universal and the particular”. In the light of the principiality of existence and its ramifications, Mulla Sadra transformed the theory of all philosophers in this regard and reconstructed this problem in accordance to the principles of his own ontological philosophy. In his view, the criterion for universality is the intellectual existence, and the criterion for particularity is the particular, physical, and ideal existence. The known has to be abstracted from the particular, physical, and ideal existence in order to reach the level of universality. This abstraction is a truth different from the superficial abstract of other philosophers and can be called “promotional abstraction”. Mulla Sadra believes that the famous problem of the “gathering of universality and particularity” cannot be resolved based on the principles of other philosophers, whereas it is possible to do so on the basis of his philosophy. Moreover, he maintains that commonality means the ontological relation of an intellectual existent to individuals and not the potential presence of quiddity in them.