اثر رژيم هاي آبياري بر برخي صفات مورفوفيزيولوژيك اكوتيپ‌هاي كنجد (Sesamum indicum L.) در شرايط گلخانه

Effect of irrigation intervals on some morphophysiological traits of sesame (Sesamum indicum L.) ecotypes

اين پژوهش به منظور مطالعه اثر رژيم هاي مختلف آبياري بر برخي صفات مورفوفيزيولوژيك دو اكوتيپ كنجد (. Sesamum indicum L) در شرايط گلخانه به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي با دو عامل و سه تكرار در سال 1388 در شرايط گلخانه انجام شد. عامل اول شامل فواصل مختلف آبياري (به فاصله 4، 8، 12 و 16 روز) و عامل دوم شامل دو اكوتيپ كلات و سه قلعه بود. نتايج نشان داد كه افزايش فاصله آبياري سبب كاهش معني دار ارتفاع گياه، تعداد گره، فاصله ميان گره، تعداد كپسول و وزن خشك اندام هوايي شد. اكوتيپ سه قلعه در مقايسه با اكوتيپ كلات از نظر صفات فوق تحمل بهتري به تاخير درآبياري نشان داد. اثر متقابل رژيم‌هاي آبياري و اكوتيپ نشان داد كه بهترين شرايط در فاصله آبياري چهار روز و براي اكوتيپ سه قلعه بدست آمد. سطح ريشه، متوسط قطر ريشه، مجموع طول ريشه، حجم ريشه و وزن خشك ريشه نيز تحت تاثير معني‌دار رژيم‌هاي آبياري قرار گرفت. نتايج نشان داد كه با افزايش فاصله بين آبياري، سطح ريشه كمتر ولي عمق نفوذ ريشه بيشتر شد. اكوتيپ سه قلعه از نظر صفات ريشه مورد بررسي نيز بهتر از اكوتيپ كلات بود. نسبت وزن خشك ريشه به ساقه با افزايش دور آبياري زياد شد. سرعت فتوسنتز، سرعت تعرق و هدايت روزنه‌اي با افزايش فاصله آبياري كاهش يافت. در نهايت نتايج نشان داد كه افزايش دور آبياري منجر به كاهش سطح اندام فتوسنتز كننده و سطح ريشه شد، ولي طول ريشه تا فاصله 12 روز آبياري زياد شد و پس از آن كاهش نشان داد. در اين بررسي اكوتيپ سه قلعه تنش خشكي را بهتر تحمل كرد.

In order to evaluate the effect of different irrigation intervals on some morphophysiological traits of sesame (Sesamum indicum L.), an experiment was conducted under greenhouse conditions during 2009. The experiment was based on a randomized completely design with three replications. Treatments included four irrigation intervals with 4, 8, 12 and16 days intervals and two ecotypes of sesame (Kalat and Se-ghaleh). The results showed that there were significant differences in plant height, node number, internodes length, capsule number, capsule weight and shoot dry weight between irrigation intervals. With increasing irrigation intervals, the mentioned traits decreased. Se-ghaleh was more drought tolerant than Kalate ecotype. Interaction between irrigation intervals and ecotypes showed that, the best treatment related to four days irrigation interval and Se- ghaleh ecotype. The effect of irrigation intervals on surface area, diameter, total length, volume and dry weight of root was significant. In all irrigation intervals, Se-ghaleh showed better performance. The results showed that increased irrigation interval caused a decreasing in root surface area, but increasing in total root length. With increasing irrigation interval, transpiration and photosynthesis rates significantly decreased. It was concluded that increasing irrigation interval up to 12 days decreased shoot and root surface areas. The Se-ghaleh ecotype was more drought tolerance than Kalat.