انديشۀ تكفيري در بستر تاريخ ريشه‎ها و راه‌هاي علاج آن

Takfirism in the Course of History; its Roots and Remedies

مقاله پیش‌رو به بررسی مسألۀ تكفیر كه یك معضل فكری در جهان اسلام می‌باشد، پرداخته است. در این راستا، بررسی ریشه‌های تاریخی پدیده تكفیر و سیر تحول آن با توجه به بستر رخداد و عوامل و ریشه‌های موجده آن، رویكرد اصلی بحث را تشكیل می‌دهند. مقاله نشان می‌دهد كه مسأله تكفیر از ابتدای تاریخ اسلام همواره وجود داشته است. این اندیشه بر بنیان‎های متعددی چون بنیان‌های حدیثی، فكری - عقیدتی و تعصّب استوار گشته است. پس از شناسایی این ریشه‎ها، راه حل‎هایی چون: بازخوانی مفهوم اسلام و تعیین حدود اسلام حداقلی، از جمله راه‌‌های ارائه شده در این مقاله برای تعدیل و اصلاح تفكر تكفیری است.

The article presented here deals with the issue of takfīr (accusing others of apostasy), which is an intellectual complexity in the world of Islam. In this respect, a survey of the historical roots of takfīr as a phenomenon and its development course in regard to the originating context and the factors and roots of it occurrence, comprises the main approach to this topic. The article demonstrates that the takfīr problem has always existed since the early Islamic history. This idea has been established on numerous foundations such as ḥadīth, ideology, and prejudice. After identifying these roots, some solutions such as reappraisal of the concept of Islam and delineating the “minimal Islam” are among the solutions presented in this article for modifying and amending Takfirism.