بازكاوي روش فقهي محقق حلي در استناد به سيره رسول خدا (ص)

Exploration into Muḥaqqiq Ḥillī’s Jurisprudential Method in Referring the Sīra of the Apostle of Allah (S.A.W.)

سیره رسول خدا (ص) علاوه بر كاربرد در عرصه های مختلفی چون اخلاق و تاریخ، در دانش فقه نیز مورد استفاده قرار گرفته و در برداشتهای فقهی به آن استناد می شود. میزان اعتبار گزارشهای مندرج در كتب سیره نزد فقیهان و قواعد و روش استناد ایشان به گزارشهای كتب سیره، موضوعی است كه كمتر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. نوشته حاضر در صدد است با بررسی موارد استناد محقق حلی (د. 676 ق)، به سیره رسول خدا (ص)، روش فقهی وی در بهره گیری از سیره نبوی را روشن نماید.از این رو با مراجعه به آثار برجای مانده از محقق حلی به ویژه دو كتاب شرایع الاسلام و المعتبر، موارد استناد وی به سیره نبوی را استخراج و مورد تحلیل روشی قرار داده است. محقق حلی در بررسی موشكافانه رفتارهای گزارش شده در باره رسول خدا (ص) توانسته تنها به برخی از آنها اعتماد و اتكا نماید و این به جهت تردید محقق در صدور روایات و میزان دلالت و اعتبار آنچه به عنوان سیره پیامبر مطرح شده، بوده است. قواعد اصولی به كار گرفته شده از سوی محقق حلی برای احراز سیره صحیح پیامبر، پذیرش بیشینه آنچه به عنوان سیره پیامبر شناخته می شود را برای وی دشوار و غیر قابل استناد ساخته است. رویكرد حداقلی وی به گزارشهای دانش سیره، از همین منظر قابل تحلیل و ارزیابی است.

Besides being applied in various fields such as ethics and history, Sīra of the Apostle of Allah (S.A.W.) has been employed in jurisprudence and is referred to in jurisprudential impressions, as well. The degree of validity of the reports contained in books of sīra in view of the jurists and their rules and methodology of reference to reports of the sīra books is a topic that has attracted less attention of researchers. The present writing seeks to examine the instances of Muḥaqqiq Ḥillī’s (d. 676/1277) reference to the sīra of the Apostle of Allah (S.A.W.) and, thereby, clarify hi jurisprudential method in employing the Prophetic sīra. Thus, by touching upon the works left behind by Muḥaqqiq Ḥillī, especially his Sharāyi‘ al-Islām and Al-Mu‘tabar, he has extracted and analyzed the instances of his reference to the Prophetic sīra. In his scrutiny of the conducts reported about the Apostle of Allah (A.S.), Muḥaqqiq Ḥillī has been able to trust in and rely upon only some of them, which is due to his suspicion in the issuance of the traditions and the degree of the significance and validity of what had been set forth as the sīra of the Prophet. The uṣūlī rules that Muḥaqqiq Ḥillī has used to confirm the true sīra of the Prophet have made difficult and unreliable the maximal acceptance of what has been known as the Prophet’s sīra. His minimal approach to the reports of the sīra science is to be analyzed and measured from this perspective.