اثر سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي بر توسعه تجارت درون‌صنعتي دوجانبه ايران و تركيه

The Effect of Foreign Direct Investment on Iran-Turkey’s Intra-Industry Trade (IIT)

تجارت درون‌صنعتي به صادرات و واردات هم‌زمان كالاها و خدماتي اطلاق مي‏شود كه در يك گروه صنعتي مشابه دسته‌بندي مي‏شوند. اهميت توسعه تجارت درون‌صنعتي بين شركاي تجاري در استفاده از تنوع در يك محصول خاص و همچنين انتقال تكنولوژي و دانش فني توليد است. ايران نيز در راه پيشرفت و توسعه روابط برون‌مرزي تجاري خود نيازمند الگويي مناسب براي توليد و صادرات كالاها و همچنين واردات مواد و كالاهاي مورد نياز است كه از تنوع و فناوري بالايي برخوردار باشند. تركيه يكي از شركاي تجاري مهم ايران است كه، با توجه به همسايگيِ آن با ايران، روابط اقتصادي بين دو كشور نيز به مرور زمان به سمت تجارت درون‌صنعتي گسترش يافته است. با اين ‏حال، از عوامل اثرگذار در روابط آتي تجاري دو كشور مي‏توان به سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي اشاره كرد، كه در توسعه تجارت درون‌صنعتي دوجانبه بين آن‌ها مي‏تواند بسيار اهميت داشته باشد. در اين مقاله به موضوع مذكور در قالب بررسي يك فرضيه پرداخته شده است. بنابراين، در قالب يك الگوي اقتصادي‌سنجي اثر سرمايه‏گذاري مستقيم خارجي بر تجارت درون‌صنعت ايران و تركيه در اكثر صنايع كارخانه‏اي، با استفاده از داده‌هاي تلفيقي، طي دوره 1996 ـ 2010، ارزيابي شده است. ذكر اين نكته لازم است كه شاخص تجارت درون‌صنعت (IIT) با استفاده از معيار گروبل- لويد‌ و بر اساس طبقه‌بندي دورقمي كدهاي (ISIC) محاسبه شده است. نتايج تجربي نشان مي‌دهد كه جذب سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي‌ اثر مثبت و معني‎داري در جريان تجارت درون‌صنعتي ايران و تركيه و توسعه آن داشته است.

Intra-industry trade (IIT) comprises of instantaneous imports and exports of goods and services which are handled in a same industry. The importance of IIT between trading partners refers to those tradable products that provide them with diversity and high technology. To expand its foreign trade relations, Iran indeed requires such trade patterns that include diversification of goods and services and hi-tech products as well. Iran has expanded its economic relations through intra-industry trade with one of its largest neighbors, Turkey, during recent decades. Of major determinants, foreign direct investment (FDI) should play a crucial role in promoting bilateral intra-industry trade flows of both partners.This paper has thus tested the hypothesis of relationship between IIT and FDI of the countries. Using panel data of both countries over the period 1996-2010, we have estimated an econometric trade model to explore the effect of FDI attraction on the bilateral IIT flows. The IIT indexes for commodity groups in form of two- digit ISIC have been measured using the Grubel-Lloyd approach.The empirical results have shown that attracting FDI has positively and significantly affected the Iran-Turkey bilateral intra-industry trade flows during the period under consideration.