فاطماننه هانا اوزادير: ديدن و چشيدن تصوير در دست‏بافته‏هاي زنان لومه‌ـ دره

Fatma Nənə Hana Uzadir: Seeing and Tasting the Form in the Weavings of Lümə-Dərə Women

اين مقاله دعوتي است براي پذيرفتن و وارد‌كردن حس‏ها به قلمرو پژوهش‏هاي مردم‏نگارانه هنر. تلاش كرده‏ام تا بعد زيبايي‏شناختي دست‏بافته‏هاي زنان اجتماع لومه‌ـ دره، از تيره‏هاي طايفه تركمه در شمال غرب ايران را در جهان حسي جامعه توليدكننده قرار دهم و به سوي درك آن حركت كنم. كار ميداني‏ام در ميان لومه‌ـ دره با تمركز بر دست‏بافته‏ها صورت گرفت. تجربه مردم‏نگارانه نشان داد كه نمي‏توان تصاوير بافته‏شده بر اين آثار را بر‌اساس يك ديدگاه كلان و تقليل‏گراي متاثر از منابع مكتوب ادبي و اسطوره‏شناختي ايراني تحليل كرد، بلكه بايد تلاش كرد تا دركي نزديك به جامعه توليدكننده به دست آورد و تصاوير را در داخل اين تجربه واقعي از زيست با جامعه قرار داد. طرح‏هاي ترنجي در ايران در ميان بسياري از جوامع محلي و قومي رايج است، اما پژوهشگران هنر در ايران همه آن‌ها را داراي يك معنا يا يك بعد زيبايي‏شناختي مي‏دانند. بررسي حاضر از برخي طرح‏هاي ترنجي در ميان لومه‌ـ دره نشان مي‏دهد كه محوريت آب در نقش‏مايه‏هاي بزرگ و مركزي متن دست‏بافته‏ها از ارزش‏هاي جمعي و فلسفه بومي از تجربه هنرهاي تجسمي سرچشمه مي‏گيرد.

This paper is an invitation to accept and to apply the senses in the field of ethnographic research of art. I tried to embed the aesthetic dimension of handmade fabrics woven by Lüm?-D?r? community– one of T?r?k?m? clans in Northwest Iran- in their sensual world and make an approach toward understanding it. Therefore, I have made a bridge between anthropology of aesthetics and the anthropology of the senses. Focused on handmade fabrics, my field work has done in Lüm?-D?r?. My ethnographic experience showed me that the motifs and designs woven on these fabrics cannot be analyzed via a macro-level and reductionist approach using written literary and mythological resources. In contrast, one should try to achieve a perception close to people creating fabrics, and to embed these forms in a context of real lived experience amongst those people. Toranj is a common shape among Iranian local and ethnic communities and art researchers mostly comprehend this shape by its meaning or aesthetic dimension. In this research, however, it is shown by reviewing Lüm?-D?r? designs that the importance of water in images woven on the fabrics is routed in common values and local philosophy of this ethnic community.