درآمدي بر شناخت زنان ايران در عصر اشكاني

An introduction to the women cognition in Parthian period

اين پژوهش به مطالعه نقش و جايگاه زن در دوره اشكاني مي‌پردازد. منابع تاريخي بسيار گذرا به زنان اين دوره پرداخته و اطلاعاتي سطحي و گاه بدور از واقعيت ارايه كرده‌اند. اين منابع صرفاً چند تن از زنان درباري، محدوديت‌هاي اجتماعي زنان، برخي ازدواج‌هاي سياسي، و موضوع ازدواج با محارم را بر ما هويدا ساخته‌اند. در اين نوشتار، براي دستيابي به وضعيت زن در اين دوره آثار مكشوفه از سراسر امپراتوري اشكاني اعم از قلمرو غربي (هترا، آشور، سلوكيه، نيپور، بابل، دورا اروپوس، پالمير، و...)، قلمرو شرقي (كوه خواجه)، و مناطقي چون اليمايس و نواحي مركزي ايران بررسي شد. در اين دوره، برخلاف دوره هخامنشي، بيشتر به شمايل‌نگاري زن پرداخته شده؛ به گونه‌اي كه نقش زن بر روي سكه، گچبري، نقاشي ديواري، نقش برجسته، و اشيا به تصوير درآمده يا شمايل زن در قالب مجسمه، پيكرك، و... ساخته شده است. مطالعه و بررسي آثار باستان‌شناختي يادشده نشان مي‌دهد كه زنان در دوره اشكاني در عرصه‌هاي مختلف مذهبي، اجتماعي، اقتصادي، سياسي، و هنري حضور داشته‌اند.

The present study is investigating the role and situation of women in Parthian period. The role of women in Parthian era based on archaeological evidences and historical literatures is unknown. The literature had a brief look to this and even leading to the misunderstanding. Such literatures concerning generally to the women and their personal attributes in the court like political marriages. In order to receive a comprehensive view regarding to the women statute in Parthian era, we investigated archaeological evidences throughout Parthian Empire including western (Hatra, Ashur, Seleucia, Babylonia, Dura Europos, Palmyra) and eastern territories (Kuh-i Khwaja) and also regions such as Elymais and central part of Iran. These investigations demonstrate that depiction of women figure in Parthian era was more common comparing to Achaemenid times. The depiction of women can be seen on coins, stuccos, wall paintings and base reliefs. Surveying of archaeological evidences mentioned above showing that women have a main role and place in Parthian era and attending in different states and activated in religious, economic, social, and artistic ground.