تكثر رشته‌اي؛ عليه فهم رايج از همكاري رشته‌ها

Disciplinary; Against the Common Perception of Collaboration Among Pluri-Disciplines

امروزه تعاريف و گونه‌شناسي­‌هاي متعددي از همكاري رشته‌ها ارايه شده است. بررسي منابع، از گفتمان‌­هاي متنوع، متمايز و بعضاً متضاد حكايت مي‌كنند. در اين مقاله به منظور ارايه تصويري روشن از همكاري رشته‌اي، ضمن ارايه و نقد فهم رايج از همكاري رشته­ها و گونه‌شناسي­‌هاي وابسته به آن، تكثر رشته‌­اي به عنوان بديل فهم رايج از همكاري رشته‌­هاي مختلف ارايه شده است. بر اين اساس چنين ادعا مي‌شود كه مي­توان گونه­‌هاي ديگر همكاري رشته­‌اي نظير چندرشته­اي، بين‌رشته­اي، ميان‌رشته­‌ا‌ي و فرارشته‌اي را زير چتر تكثر رشته‌­اي دسته‌بندي كرد. در تكثر رشته­اي، برخلاف فهم رايج از همكاري رشته­ها (نظير: ميان‌رشته­اي) رويكرد معرفت‌شناختي در مقابل رويكرد ابزاري قرار ندارد. همكاري بين‌رشته‌­اي از اين منظر، سرانجام، به‌صورت فرارشته­‌اي متبلور مي‌شود. بنابراين تكثررشته‌­اي در مقابل نظام رشته‌­اي قرار نمي‌­گيرد، بلكه نقش مكمل حوزه‌هاي دانش را ايفا مي­‌كند. به علاوه، در تكثر رشته­‌اي ارتباط طولي در همكاري رشته­‌ها، جايگزين ارتباط عرضي ميان آنها مي­‌شود و با نظر به مساله مورد بررسي، طرح پژوهشي و موضوع، به‌تدريج از نظام­‌هاي ساده دانش، مطرح در نظام رشته‌­اي، به سمت نظام­‌هاي پيچيده دانش پيش مي‌­رود، به‌نحوي كه در فرايندي تبديل‌پذير، فرارشته جديد ظهور و بروز پيدا مي­‌كند.

There are numerous kinds of definitions and discourses of conceptualization for the collaboration among disciplines. Examining a wide range of the related texts represents various, divergent and also contradictory discourses back to this up. Carefully and critically examining the common perception of collaboration among disciplines, in this paper, authors introduce an alternative so-called pluridisciplinary.rn rnAnd, it is argued that pluri-disciplinary could be considered as an umbrella term for all other modes of collaboration among disciplines including multidisciplinary, interdisciplinary, and transdiciplinary. It is also contended that unlike the conventional perception of collaborations between disciplines, epistemological and instrument rationales need to be seen as a continuous integration, so such a holistic approach will lead to a new so-called discipline; transdiciplinary. It is also articulated that there is a hierarchical relationship between disciplines in the alternative. In this paper, simple knowledge in pluridisciplinary studies will be replaced by super-complex knowledge, so called; trans-disciplinary, as a new-fashioned discipline, emerges.