تحليل غزلي از مولوي بر مبناي رويكرد بينامتني به قرآن

هر متني با متون پيش از خود رابطه دارد و با آنها گفتگو مي كند، و معنا در بافتي بينامتني با ارجاع از متني به متن ديگر شكل مي گيرد. غزليات شمس كه حاصل مكاشفات و تجربه هاي معنوي مولوي است به شخصيت هاي قرآني نيز مي پردازد. مولوي ماجراهاي پيامبران در قرآن را تنها رويدادي از آنِ گذشته نمي داند و معتقد است آن وقايع در سطحي ديگر براي كساني كه تشبه به احوال آنان دارند، روي مي دهد. مولوي در غزلي كه در اين مقاله بررسي مي شود، وقايع پيش آمده بر حضرت آدم را به گونه اي بيان مي كند كه مي توان آن را زبان حال آدم دانست، يا گزارش تجربه راوي از آن ماجرا. بر اساس نتايج اين تحقيق، نسبت دو متن (قرآن و غزل مورد نظر) با يكديگر نسبت ميان مستعارله و مستعارمنه در استعاره فرض شده است، مستعارمنه يا بر مبناي اصطلاحات بينامتني (زَبَرمتن)، متن غزل است و آيات قرآن با توجه به قراين، مستعارله يا بر مبناي اصطلاحات بينامتني «زبر متن» در نظر گرفته شده است و آنگاه متن غزل با توجه به آيات، تفسير و تحليل شده است. از آنجا كه زاويه ديد اين غزل اول شخص است راوي به احساسات و عواطف خود يا آدم نيز در شعر پرداخته است. سير روايت اين غزل بر مبناي محور عمودي با آيات مربوط به آدم در سوره بقره انطباق دارد، به گونه اي كه علاوه بر موضوع اصلي، موضوع فرعي آن دو نيز به هم شباهت دارد.

Intertextuality refers to far more than the influences of texts on each other. A text has a multidimensional relationship with a variety of writings and the meaning arises in a context associated with the intertextuality. Molavi’s sonnets, the revelation and mystical experiences, reflect the history of Quranic characters. In these poems, the events are repeated for another person. These stories are not so unique that happened in the past only. Quranic characters perform various rules in Molavi’s sonnets. In poem that is reviewed in this article, events that happened to Adam have been reported as an experienced as human being. This research shows that the connection between this poem and Quran is as metaphoric relation. It means that a word or phrase literally denotes an object or idea for an analogical relation. The first-person perspective of the narrator in reflects the writer’s emotional feeling and the narrative poem based on the vertical axis complies with the verses about Adam in Quran.