مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - نقد مقاله:استنتاج عليتي در مطالعات و مقالات پزشكي

چكيده فارسي :

مقاله‌اي با عنوان: تاثير شبيه‌سازي كامپيوتر و مانكن بر درك دانشجويان پرستاري از خودكارآمدي در احياي قلبي ريوي. مجله ايراني آموزش در علوم پزشكي. 1393; 14 (10) :869-878 به چاپ رسيده است(1). نقد مقاله كه توسط مجله ايراني آموزش در علوم پزشكي فراهم شده است، به منزله زير سوال رفتن كار پژوهشگران نيست، بلكه فرصتي براي فراگيري بهتر اصول مقاله‌نويسي و نگارش علمي مقالات است، كه اين مي‌تواند باعث افزايش دانش محققين در زمينه مقاله‌نويسي و كارهاي پژوهشي گردد و جنبه آموزشي دارد تا انتقادي(2). چنين مقالات بسيار كاربردي است و مي‌تواند در تصميم گيري‌هاي بهداشتي مورد استفاده قرار گيرد، در واقع اين مقالات مي‌تواند براي برنامه ريزان درسي و آموزشي در دانشگاه‌هاي علوم پزشكي مورد استفاده قرار گيرد. لذا با توجه به اهميت مقالات كارآزمايي باليني در تصميم‌گيري‌هاي بهداشتي و پزشكي(3)، ذكر چند نكته در مورد اين مقاله قابل بحث است. در قسمت روش اجراي پژوهش ذكر شده است: در اين مطالعه از دانشجويان پرستاري مشغول به تحصيل در ترم‌هاي (سوم و پنجم) براي شركت در مطالعه دعوت و به طور تصادفي با استفاده از قرعه كشي در دو گروه كامپيوتر (ترم پنجم) و مانكن (ترم سوم) قرار گرفتند(1)، در قسمت ديگري از روش اجرا ذكر شده است، افراد به صورت تصادفي با استفاده از سكه انداختن به دو گروه تقسيم شدند. بر اساس آنچه ذكر شد، در روش اجراي مطالعه تقاقض وجود دارد، كه آيا چگونه افراد به دو گروه تقسيم شده‌اند؟ اگر افراد به روش اول تقسيم شده‌اند كه اين خود مي‌تواند بر نتايج تاثيرگذار باشد، چرا كه خودكارآمدي افراد با ترم تحصيلي در ارتباط بوده و تاثير آموزش هم ممكن است بر حسب ترم تحصيلي افراد متفاوت باشد، اگر از روش دوم نيز استفاده شده باشد، خالي از اشكال نيست. بهر حال تصادفي‌سازي به عنوان يكي از مهم‌ترين معيار‌ها در مطالعات مداخله‌اي و فاكتور تاثيرگذار بر نتايج(4)، در اين مطالعه به صورت متناقض بيان شده است. نكته ديگر اين كه در مطالعات مداخله‌اي كه گروه عدم مداخله وجود ندارد، به راحتي نمي توان نتايج حاصله را به مداخله منتسب كرد، به طوري كه بسياري از پديده‌ها در طي زمان و يا شرايط مي‌تواند بهبود پيدا كند(5)، در اين مطالعه دو روش شبيه‌سازي كامپيوتر و مانكن مورد بررسي قرار گرفته است، اين دو روش با هزينه‌ها و تامين امكانات همراه هستند، لذا براي اجراي چنين برنامه‌هاي در مراكز آموزشي نياز به هزينه است، از اين رو مناسب است كه بتوان نتايج اين مطالعه را به مداخله منتسب كرد(5). چرا كه اين سوال مطرح مي‌شود، آيا يك آموزش به شيوه معمول (به عنوان مثال: سخنراني يا بحث گروهي) در ارتباط با احياي قلبي باعث بهبود اين مقدار در خودكارآمدي دانشجويان نمي شود؟ و در حقيقت با هزينه كم‌تر همان مقدار افزايش در خودكارآمدي افراد ايجاد كرد. لذا به نظر مي‌رسد در مطالعات مداخله‌اي كه شواهدي براي تصميم‌گيري‌هاي بهداشتي و آموزشي فراهم مي‌كند، بايد به داشتن يك گروه عدم مداخله نيز توجه داشت. رعايت چنين نكاتي، توسط محققين در پژوهش‌هاي آتي مي‌تواند منجر به افزايش اطمينان به نتايج و كاربردي‌تر شدن آن گردد.